Tragizm vs. ironia – spór o sensowność „tego, co ludzkie”
DOI:
https://doi.org/10.18778/1689-4286.33.09Słowa kluczowe:
podmiotowość, tragizm, ironia, wartości, wolność, redukcje, przywiązanie, przygodnośćAbstrakt
The article compares two approaches of subjectivity: ‘tragic subjectivity’ and ‘ironic’ one. Both of them include different anthropology. Tragic subjectivity is most fully expressed in commitment to values. Tragic protagonist is the one who by acting according to his commitment to values becomes self–conscious. However, subjectivity which emerges from tragic vision cannot exist in postmodern times, because of some reductions which postmodern philosophy has brought.
Ironic subjectivity took the place of the tragic one. This subjectivity manifests in negation. Ironic protagonist understands freedom as being uncommitted, as an abstraction from the externality. This escape from reality brings to the subject the feeling of self–doubt.
In the end of the article the author shows that ironic project is not a remedy for the problems which appear from postmodernity and suggests that new form of tragic vision (which again brings to the notion of ‘humanity’ special content) is possible.
Bibliografia
Arendt, Hannah, 2010, Kondycja ludzka, przeł. Anna Łagodzka, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Zobacz w Google Scholar
Arystoteles, 1983, Poetyka, przeł. Henryk Podbielski, Wrocław: Biblioteka Narodowa.
Zobacz w Google Scholar
Arystoteles, 2012, Etyka Nikomachejska, przeł., oprac. Daniela Gromska, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Bauman, Zygmunt, 1996, Etyka ponowoczesna, Warszawa: Aletheia.
Zobacz w Google Scholar
Camus, Albert, 1985, O przyszłości tragedii, „Miesięcznik Literacki”, VI.
Zobacz w Google Scholar
Gombrowicz, Witold, 1988, Ślub, [w:] tegoż, Dramaty, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar
Graczyk, Piotr, 2013, Rozważania o tragedii, ironii i polityce, Warszawa: Kronos.
Zobacz w Google Scholar
Jaeger, Werner, 2001, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, przeł. Henryk Bednarek, Marian Plezia, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Zobacz w Google Scholar
Janion, Maria, 2000, Tragizm, historia, prywatność, Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar
Jarzębski, Jerzy, 1982, Gra w Gombrowicza, Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar
Jaspers, Karl, 1990, O tragiczności, [w:] tegoż, Filozofia egzystencji, przeł. Anna Wołkowicz, Dorota Lachowska, Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar
Kleiner, Juliusz, 1981, Tragizm dwoistego oblicza czynu w „Edypie Królu”, [w:] Adam Hutnikiewicz (wybór i oprac.), W kręgu historii i teorii literatury, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Knox, Bernard, 1998, Oedipus at Thebes. Sophocles’ Tragic Hero and His Time, Yale University Press.
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12987/9780300147100
Lesky, Albin, 2006, Tragedia grecka, przeł. Magdalena Weiner, Kraków: Homini.
Zobacz w Google Scholar
Margański, Janusz, 2012, Gombrowicz wieczny debiutant, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar
Markowski, Michał, Paweł, 2004, Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar
Meier, Christian, 2012, Powstanie polityczności u Greków, przeł. Marek Aleksander Cichocki, Warszawa: Teologia Polityczna.
Zobacz w Google Scholar
Myśliwski, Wiesław, 2013, Ostatnie rozdanie, Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar
Romilly, Jacqueline, 1994, Tragedia grecka, przeł. Irena Sławińska, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Rorty, Richard, 2009, Przygodność, ironia i solidarność, przeł. Wacław Jan Popowski, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Zobacz w Google Scholar
Scheler, Max, 1976, O zjawisku tragiczności, [w:] Władysław Tatarkiewicz (wybór i oprac.), Arystoteles, Hume, Scheler. O tragedii i tragiczności, przeł. Roman Ingarden, Teresa Tatarkiewicz, Władysław Tatarkiewicz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar
Szestow, Lew, 1987, Dostojewski i Nietzsche. Filozofia tragedii, przeł. Cezary Wodziński, Warszawa: Czytelnik.
Zobacz w Google Scholar
Taylor, Charles, 1996, Etyka autentyczności, przeł. Andrzej Pawelec, Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
