Filozofia jako dydaktyka, dydaktyka jako filozofia. Od racjonalności instrumentalnej do „oświecenia”?

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.36.02

Słowa kluczowe:

racjonalność instrumentalna, rozum zaangażowany, podejście sokratejskie, edukacja sokratejska, teoria krytyczna, dydaktyka filozoficzna, metapoznanie

Abstrakt

The aim of this article is to look at philosophy as a didactic practice in which didactic is seen as critique. Both are immanent to philosophical reflection as a whole. I would like to start with an analysis whether the structure of philosophical thought determines the didactic results (e.g. the Socratic method, philosophy as linguistic competence) and using critical theory I will analyze the possible ways of overcoming instrumental rationality. I will mainly contribute to the works of M. C. Nussbaum. I will then look at the relations between theory and practice, between instrumental and involved, between subjective and objective reason with contributions to M. Horkheimer and T. W. Adorno. The case to consider would be whether teaching philosophy should remain a shallow discipline with only historical approach or can it be presented as a problem-solving device thanks to introducing critical thought. Can it be a remedy to the enlightenment that results in a goal – oriented formal rationality?

Bibliografia

Blaut, James M., Teoria rasizmu kulturowego, http://www.turowski.uni.wroc.pl/blaut-rasizm.htm (data dostępu: 20.03.2016 ).
Zobacz w Google Scholar

Chase-Dunn, Christopher, Gills, Barry, Fale globalizacji i oporu w kapitalistycznym systemie(-)światowym. Ruchy społeczne a krytyczne studia nad globalizacją, http://www.turowski.uni.wroc.pl/chase-dunn-gills.htm (data dostępu: 20.03.2016 ).
Zobacz w Google Scholar

Clifford, James, 2000, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przekł. zbior., Warszawa: Wydawnictwo KR.
Zobacz w Google Scholar

Habermas, Jürgen, 1983, Teoria i praktyka, przeł. Małgorzata Łukasiewicz, Zdzisław Krasnodębski, Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar

Harvey, David, 2008, Neoliberalizm. Historia katastrofy, przeł. Jerzy Paweł Listwan, Warszawa: KiP.
Zobacz w Google Scholar

Horkheimer, Max, Adorno, Theodor W., Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, przeł. Małgorzata Łukasiewicz, Warszawa: IFiS PAN.
Zobacz w Google Scholar

Horkheimer, Max, 1987, Społeczna funkcja filozofii, przeł. Jan Doktór, Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar

Lipman, Matthew, 1996, Czym jest krytyczne myślenie, (w: ) Beata Elwich, Anna Łagodzka (red.), Filozofia dla dzieci. Wybór artykułów, Warszawa: Fundacja Edukacja dla Demokracji, ss. 11–20.
Zobacz w Google Scholar

McLaren, Peter, 2015, Życie w szkołach. Wprowadzenie do pedagogiki krytycznej, przeł. Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, Jan Dzierzgowski, Marcin Starnawski, Wrocław: DSW.
Zobacz w Google Scholar

Lester, Nora, 2010, Niebieskoocy. Podręcznik do prowadzenia zajęć w organizacjach, przeł. Monika Serkowska, Kraków-Poznań: Fundacja Autonomia, Stowarzyszenie Kobiet KONSOLA.
Zobacz w Google Scholar

Nussbaum, Martha C., 2008, W trosce o człowieczeństwo. Klasyczna obrona reformy kształcenia ogólnego, przeł. Astrid Męczkowska, Wrocław: DSW.
Zobacz w Google Scholar

Paul, Richard W., 1996, Dwie przeciwstawne teorie wiedzy, uczenia się i wykształcenia: dydaktyczna i krytyczna, (w: ) Beata Elwich, Anna Łagodzka (red.), Filozofia dla dzieci. Wybór artykułów, Warszawa: Fundacja Edukacja dla Demokracji, ss. 3–9.
Zobacz w Google Scholar

Piłat, Robert, 1993, „Filozofowanie z dziećmi” M. Lipmana jako program etyki dla szkół podstawowych, „Etyka”, Nr 26, ss. 135–143.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14394/etyka.757

Platon, 2002, Teajtet, Kęty: Antyk.
Zobacz w Google Scholar

Said, Edward W., 2005, Orientalizm, przeł. Monika Wyrwas-Wiśniewska, Poznań: Zysk i S-ka.
Zobacz w Google Scholar

Siemek, Marek J., 1982, Filozofia, dialektyka, rzeczywistość, Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar

Turowski, Mariusz, 2015, Granice rasy. Między nowym rasizmem a płynną rasologią, „Studia Krytyczne/Critical Studies”, Nr 1, ss. 111–130.
Zobacz w Google Scholar

Wittgenstein, Ludwig, 2012, Dociekania filozoficzne, przeł. Bogusław Wolniewicz, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Ziegler, Jean, 2011, Imperium hańby, przeł. Ewa Cylwik, Warszawa: KiP.
Zobacz w Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2017-03-30

Jak cytować

Wieczerzyński, M. (2017). Filozofia jako dydaktyka, dydaktyka jako filozofia. Od racjonalności instrumentalnej do „oświecenia”?. Hybris, 36(1), 1–23. https://doi.org/10.18778/1689-4286.36.02