Warunki tlenowe wód powierzchniowych w odcinku źródliskowym Dzierżąznej (Maliny)

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9711.21.01

Słowa kluczowe:

Natlenienie wód powierzchniowych, Dzierżązna (Malina), Wzniesienia Łódzkie

Abstrakt

Zlewnia Dzierżąznej położona jest w zachodniej części strefy krawędziowej Wzniesień Łódzkich. W pracy skupiono się na jej źródliskowej części położonej na terenie miasta Zgierz, od jej źródeł położonych na Rudunkach po zamykający zlewnię cząstkową zbiornik Malinka. Badania dotyczyły trzech podstawowych parametrów: temperatury wody [oC], nasycenia wody tlenem [%] oraz stężenia tlenu rozpuszczonego w wodzie [mg/dm3]. Na terenie badań wyznaczono 15 punktów pomiarowych w różnych rodzajach obiektów hydrograficznych (wypływy wód podziemnych, wody płynące i wody stojące). Pomiary zrealizowano w dwóch sezonach: zimowym i wczesnowiosennym w okresie 5.12.2018 – 7.04.2019 r. Wyniki badań ukazują znaczące zróżnicowanie warunków tlenowych w poszczególnych typach obiektów: w źródłach, kontinuum rzecznym i zbiornikach retencyjnych różnej wielkości. Warunki termiczne oraz charakter ruchu wody w badanych obiektach wskazują, że w porze zimowej zasadniczym procesem dostawy tlenu do wód jest dyfuzja gazu z atmosfery. Wiosną, gdy rośnie temperatura wody, co utrudnia efektywną rozpuszczalność tlenu atmosferycznego, na znaczeniu zyskuje fotosynteza roślinności wodnej ze wskazaniem na fitoplankton zawieszony i denny. Badane wody płynące i zretencjonowane reprezentują zasadniczo dobrą jakość, choć problemem dla zwierząt wodnych mogą być wiosenne stany wysokiego przesycenia toni wodnej tlenem.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bartnik, A., Tomaszewski, E., 2000. Charakterystyka sieci rzecznej małej zlewni położonej w strefie krawędziowej Wyżyny Łódzkiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica 5, 49–65, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Bogdał, A., Kanownik, W., Kowalik, T., Ostrowski, K., Rajda, W., 2014. Jakość i walory użytkowe wód odpływających ze zlewni wybranych zbiorników małej retencji planowanych na Pogórzu Ciężkowickim. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Kraków.
Google Scholar

Bojanowska, P., 2006. Gospodarowanie wodą w zlewni Dzierżąznej, [w:] Burchard, J., Ziułkiewicz, M. (red.), Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce, Tom IV: Stan jakości wód zlewni Dzierżąznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Burchard, J., Mela, S., 1995. Ilościowa i jakościowa charakterystyka wód źródlanych strefy krawędziowej Wzniesień Łódzkich. Materiały VIII Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej: Chemizm opadów atmosferycznych, wód powierzchniowych i podziemnych, Łódź, IX.1995, 14–16.
Google Scholar

Burchard, J., Hereźniak-Radecka, U., Walisch, M., Ziułkiewicz, M., 2006. Hydrochemiczna charakterystyka wód rzecznych zlewni Dzierżąznej, [w:] Burchard, J., Ziułkiewicz, M. (red.), Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce, Tom IV: Stan jakości wód zlewni Dzierżąznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Gołdyn, R., 2000. Zmiany biologicznych i fizykochemicznych cech jakości wody rzecznej pod wpływem jej piętrzenia we wstępnych, nizinnych zbiornikach zaporowych. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
Google Scholar

Hereźniak-Ciotowa, U., Ziułkiewicz, M., 1997. Chemizm wód źródlanych Strugi Dobieszkowskiej (Młynówki). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica 2, 169–177, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Jaguś, A., Rzętała, M., 2008. Znaczenie zbiorników wodnych w kształtowaniu krajobrazu (na przykładzie kaskady jezior Pogorii). Akademia Techniczno-Humanistyczna, Uniwersytet Śląski, Bielsko-Biała–Sosnowiec.
Google Scholar

Jokiel, P., Maksymiuk, Z., 2000. Morfologiczne i geologiczne tło procesu obiegu wody w małej zlewni położonej w północnej części Wyżyny Łódzkiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Psyhica 5, 9–28, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Kajak, Z., 2001. Hydrobiologia-limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Kanownik, W., Kowalik, T., 2008. Walory użytkowe wody rzeki Wilgi w aspekcie jej magazynowania w małym zbiorniku retencyjnym. Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus 7 (3), 23–31.
Google Scholar

Klatkowa, H., 1996. Elementy glacitektoniczne w budowie geologicznej i rzeźbie podłódzkiej części środkowej Polski, [w:] Przejawy glacitektoniki w Polsce Środkowej. Acta Geographica Lodziensia 72, 7–104, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
Google Scholar

Kucharski, L., 2007. Flora źródlisk – skład i gatunki wskaźnikowe, [w:] Jokiel, P. i in. (red.), Źródła Polski. Wybrane problemy krenologiczne. Regina Poloniae, Łódź.
Google Scholar

Macioszczyk, A., Dobrzyński, D., 2002. Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Maksymiuk, Z., 1979. Warunki występowania wód podziemnych i strefy ich kontaktu z wodami powierzchniowymi w regionie łódzkim. Acta Universitatis Lodziensis. Nauki Matematyczno-Przyrodnicze 21, 123–129.
Google Scholar

Maksymiuk, Z., Mela, S., 1995. Źródła Polski Środkowej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica 20, 109–119, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Mazurek, M., 2010. Hydrogeomorfologia obszarów źródliskowych (dorzecze Parsęty, Polska NW). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
Google Scholar

Moniewski, P., 2004. Źródła regionu łódzkiego. Acta Geographica Lodziensia 87, 1–140. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
Google Scholar

Moniewski, P., 2015. Cechy fizykochemiczne wód powierzchniowych i ich sezonowa zmienność na przykładzie Dzierżąznej. Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus 14 (3), 93–106.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15576/ASP.FC/2015.14.3.93

Ostrowski, K., Bogdał, A., 2008. Ocena jakości i walorów użytkowych wody odpływającej ze zlewni potoku Korzeń w aspekcie jej magazynowania w zbiorniku małej retencji. Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus 7 (3), 3–11.
Google Scholar

Pęczkowska, B., Figiel, Z., 2006. Mapa Hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, Pierwszy Poziom Wodonośny, ark. Zgierz (590). PIG–PIB, Warszawa.
Google Scholar

Porowska, D., 2004. Zawartość rozpuszczonego tlenu i dwutlenku węgla w wodach podziemnych wybranych środowisk hydrogeochemicznych. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN, 24.
Google Scholar

Rozporządzenie z dnia 25 czerwca 2021 roku w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, a także środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dziennik Ustaw z dnia 13.08.2021, poz. 1475.
Google Scholar

Sobczyńska-Wójcik, K., Koc, J., Rafałowska, M., 2013. Temperature and oxygen profiles of restored water bodies. Ecological Chemistry and Engineering A 20 (10), 1115–1125. https://doi.org/10.2428/ecea.2013.20(10)101
Google Scholar

Starmach, J., 2000. Kierunki badań ekosystemów wodnych rzek i zbiorników zaporowych. Kosmos 49 (1), 279–286.
Google Scholar

Wojewódzki program małej retencji dla województwa łódzkiego, 2005. Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi [materiały niepublikowane].
Google Scholar

Ziułkiewicz, M., 2006. Źródła w rezerwacie „Struga Dobieszkowska”, [w:] Moniewski, P. i in. (red.), Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Źródła – środowiskowe aspekty badań”, Tom I. Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, Łódź, 80–84.
Google Scholar

Ziułkiewicz, M., 2016. Hydrogeochemia źródeł w strefie krawędziowej Wzniesień Łódzkich. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Google Scholar

Ziułkiewicz, M., Burchard, J., Hereźniak-Radecka, U., 2006. Hydrochemiczna charakterystyka wód źródlanych zlewni Dzierżąznej, [w:] Burchard, J., Ziułkiewicz, M. (red.), Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce, T. IV: Stan jakości wód zlewni Dzierżąznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 85–100.
Google Scholar

Ziułkiewicz, M., Grulke, R., Gajda, N., 2021. Identyfikacja dopływu substancji biogennych ze strefy hyporeicznej do koryta cieku źródliskowego na obszarze podmiejskim, [w:] Czerniawski, R., Bilski, P. (red.), Funkcjonowanie i ochrona wód płynących. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, 264–281.
Google Scholar

Żelazna-Wieczorek, J., Sochacka, A., Ziułkiewicz, M., 2010. Zróżnicowanie zbiorowisk okrzemek w źródłach rezerwatu Struga Dobieszkowska, [w:] Ziułkiewicz, M. (red.), Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce, T. VI. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 165–175.
Google Scholar

https://sk.gis.gov.pl/index.php/kapielisko/316 [dostęp: 10.12.2021, ostatnia aktualizacja: 31.08.2021].
Google Scholar

https://wody.isok.gov.pl/imap_kzgw/?gpmap=gpSIGW
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2022-05-24

Jak cytować

Grulke, R., & Ziułkiewicz, M. (2022). Warunki tlenowe wód powierzchniowych w odcinku źródliskowym Dzierżąznej (Maliny). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica, (21), 7–19. https://doi.org/10.18778/1427-9711.21.01

Numer

Dział

Artykuły naukowe