Von Warschau nach New York. Die poetischen Passagen der Dichterin Kadya Molodowsky

Christina Pareigis

doi:10.18778/2196-8403.2011.06

Autor

Christina Pareigis

DOI:

https://doi.org/10.18778/2196-8403.2011.06

Słowa kluczowe:

Kadya Molodowsky, emigracja, liryka, wyobcowanie, antysemityzm, emancypacja, jidysz, pamięć zbiorowa

Abstrakt

W roku 1935 udaje się Mołodowskiej wyemigrować z Warszawy do Nowego Jorku. Poezja jej od samego początku wyraża uczucie obcości i wygnania. Debiut literacki w roku 1920 jest początkiem twórczości ściśle związanej z religijną tradycją i świeckim ‚yidishkayt‘. Mołodowska tematyzuje doświadczenia ubóstwa i antysemityzmu oraz przeżycia żydowskich kobiet rozdartych pomiędzy emancypacją a ścisłym związkiem z religijną tradycją. Powstała w USA poezja Mołodowskiej akcentuje głównie niezwykle trudną sytuację imigrantów: presję wielonarodowej społeczności, język jidysz jako symbol tradycji i tożsamości oraz grożącą utratę zbiorowej pamięci, która prowadzi do stopniowego niwelowania różnic zarówno kulturowych, jak i językowych.

Bibliografia

AARON, FRIEDA W. (1990): Bearing the Unbearable. Yiddish and Polish Poetry of the Ghettos and Concentration Camps. Albany/New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/3195268

Encyclopedia Judaica (1972). Bd. 10. Jerusalem.
Google Scholar

FINKELSTEIN, NORMAN (2001): Jewish American Modernism and the Problem of Identity. In: FINKELSTEIN, NORMAN: Not One of Them in Place. Modern Poetry and Jewish American Identity. Albany/New York.
Google Scholar

FISHMAN GONSHOR, ANNA (1997): Kadye Molodowsky. In: Literarishe bleter, 1925- 1935. [Kadya Molodowsky in Literarische Blätter]. Annotated Bibliography (M.A. thesis, McGill University, Montreal, Internetveröffentlichung: http://digitool.library.mcgill.ca/R/?func=dbin-jump-full&object_id=28054&local_base=GEN01-MCG02 1997
Google Scholar

HARSHAV, BENJAMIN (1995): Hebräisch. Sprache in Zeiten der Revolution. Aus dem Englischen übersetzt von Christian Wiese. Frankfurt (M).
Google Scholar

HELLERSTEIN, KATHRYN (1995): In Exile in the Mother Tongue: Yiddish and the Woman Poet. In: HENDERSON, MAE (ed.): Borders, Boundaries and Frames. New York/London.
Google Scholar

HERTZBERG, ARTHUR (1992): Shalom, Amerika! Die Geschichte der Juden in der Neuen Welt. Aus dem Amerikanischen von Sylke Tempel. Frankfurt (M.)/Wien.
Google Scholar

HOWE, IRVING (1976): World of Our Fathers. New York.
Google Scholar

KLEPFISZ, IRENA (1994): Di mames, dos loshn. The Mothers, the Language: Feminism, Yidishkayt, and the Politics of Memory. In: Bridges 1:12-47.
Google Scholar

MOLODOWSKY, KADYA (1927): Kheshvndike nekht. [Cheschwan-Nächte]. Vilne [Wilna].
Google Scholar

MOLODOWSKY, KADYA (1935): Freydke. Varshe [Warschau]. (=Literarishe bleter [Literarische Blätter])
Google Scholar

MOLODOWSKY, KADYA (1937): In land fun mayn gebeyn. lider. [Im Land meiner Gebeine. Gedichte]. Chicago.
Google Scholar

MOLODOWSKY, KADYA (1942): Fun lublin biz nyu-york. togbukh fun Rivke Zilberg. [Von Lublin bis New York. Das Tagebuch der Rivke Zilberg]. New York.
Google Scholar

MOLODOWSKY, KADYA (1963): Opgeshlogn fun beyde bregn. vegn yidn vos shraybn oyf fremde shprakhn. [Von beiden Ufern weggetrieben. Über Juden, die in fremden Sprachen schreiben]. In: Svive. [Umfeld]. Zit. nach KLEPFISZ (1994:34f.).
Google Scholar

MOLODOWSKY, KADYA (1965-1974): Mayn elterzeydns yerushe. [Das Erbe meines Urgroßvaters]. In: Svive. Zit. nach HELLERSTEIN (1995).
Google Scholar

MOLODOWSKY, KADYA (1999): Papirene Brik. geklibene lider fun Kadye Molodovski. Paper Bridges. Selected Poems of Kadya Molodowsky. Introduced and translated by Kathryn Hellerstein. Detroit.
Google Scholar

NGAI, MAE M. (2004): Impossible Subjects. Illegal Aliens and the Making of Modern America. Princeton.
Google Scholar

PICKHAN, GERTRUD (2001): „Gegen den Strom“. Der Allgemeine Jüdische Arbeiterbund „Bund“ in Polen 1918-1939. Stuttgart/München u. a. (=Schriften des Simon- Dubnow-Instituts Leipzig).
Google Scholar

RAVITSH, MELEKH (1945): Kadya Molodowsky. In: Mayn leksikon. yidishe dikhter, dertseyler; dramaturgn in poyln tvishn di tsvey groyse velt milkhomes. [Mein Lexikon. Jiddische Dichter, Erzähler, Dramatiker in Polen zwischen den beiden großen Weltkriegen]. Bd. 1. Montreal, 122-124.
Google Scholar

SHAPIRO, EDVARD STEVEN (ed.) (2008): Yiddish in America: Essays on Yiddish Culture in the Golden Land. Scranton/PA.
Google Scholar

SOYER, DANIEL (1997): Jewish Immigrant Associations and American Identity in New York, 1880-1939. Cambridge (Mass.)/London.
Google Scholar

TCHERIKOWER, ELIAS (1965): Di ukrainer pogromen in yor 1919. [Die ukrainischen Pogrome im Jahr 1919]. New York.
Google Scholar

WEINREICH, URIEL (1990): Modern english-yidish yidish-english verterbukh. [Modernes Englisch-Jiddisch Jiddisch-Englisch Wörterbuch]. New York.
Google Scholar

ZOLBERG, ARISTIDE R. (2006): A Nation by Design: Immigration Policy in the Fashioning of America. Cambridge (Mass.).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4159/9780674045460