Zagospodarowanie przestrzenne Szadku w okresie nowożytnym w świetle lustracji dóbr królewskich

Tomasz Figlus

doi:10.18778/1643-0700.20.02

Authors

Tomasz Figlus Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych, 90–142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31

DOI:

https://doi.org/10.18778/1643-0700.20.02

Keywords:

Szadek, town, spatial development, inspection, royal estate, modern period

Abstract

The article presents the results of geographical and historical research on spatial development of Szadek from XVI to XVIII century. The analysis was conducted on the basis of source materials in the form royal land inspections carried out in 1564, 1616, 1628, 1661 and 1789. XVI and early XVII centuries are a period of dynamic economic growth. Szadek comprised about 300 residential buildings and a manorial complex. Trade and crafts flourished in the town in numerous market stalls and manufacturing facilities. In mid-XVII century, as a result of wartime destruction, a period of recession began. The number of houses decreased considerably, many manufacturing sites disappeared, trade collapsed, and agricultural activity in suburban areas was no longer continued. At the end of XVIII century there were some symptoms of economic revival. The number of residential buildings increased and their technical condition improved, services and production (including crafts and agriculture) were reactivated.

References

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Archiwum Skarbu Koronnego, dz. XLVI, nr 104, k. 128–129v; nr 106, k. 367; nr 111, k. 3–5 i 19–20.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Metryka Koronna, ks. 85, k. 460; ks. 168, k. 96–97v; ks. 169, k. 508v–509; ks. 197, k. 28–29.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Metryka Koronna, Lustracje, dz. XVIII, sygn. 8, k. 51; sygn. 5, k. 150–151.
Google Scholar

Herbarz polski Kaspra Niesieckiego, t. 7 i 8, Lipsk 1841.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564–1565, cz. 1, wyd. A. Tomczak, C. Ohryzko-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564–1565, cz. 2, wyd. A. Tomczak, Bydgoszcz 1963.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich. 1616–1620, cz. I, wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1994.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628–1632, cz. 2: Województwo sieradzkie, wyd. Z. Guldon, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659–1665, cz. 2: Województwa sieradzkie, łęczyckie, brzesko-kujawskie, inowrocławskie i ziemia dobrzyńska, wyd. Z. Górski, J. Pakulski, A. Tomczak, Toruń 1996.
Google Scholar

Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1789, cz. 2: Województwo sieradzkie, t. 1: Powiaty sieradzki i szadkowski, wyd. R. Kabaciński, K. Mikulski, J. Pakulski, Toruń 2004.
Google Scholar

Łaski J., Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, wyd. J. Łukowski, t. I, Gniezno 1880.
Google Scholar

Polen, oder Verzeichniß aller adlichen, geistlichen und königlichen Oerter in Polen, nach den Woiwodschaften und Districten, und mit Bemerkung der Anzahl der Rauchfänge in jedem Orte, „Magazin für die neue Historie und Geographie” 1788, t. 22, wyd. A.F. Büsching, s. 102.
Google Scholar

Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889.
Google Scholar

Chłapowski K., Dygdała J., Prace edytorskie nad lustracjami dóbr królewskich XVI–XVIII w., po półwieczu, „Studia Źródłoznawcze” 2005, t. 43, s. 161–171.
Google Scholar

Górska K., Przyczynek do krytyki rejestrów poborowych XVI wielu, „Studia Źródłoznawcze” 1957, t. 1, s. 184–189.
Google Scholar

Guldon Z., Uwagi w sprawie przydatności badawczej rejestrów poborowych z XVI wieku, „Zapiski Historyczne” 1966, t. 31, nr 1, s. 73–80.
Google Scholar

Janczak J., Ludność powiatu szadkowskiego w okresie Sejmu Czteroletniego, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1975, t. 8, s. 3–55.
Google Scholar

Kajzer L., Dwór królewski – zapomniany zabytek Szadku, „Biuletyn Szadkowski” 2002, t. 2, s. 7–21.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.02.01

Kulesza M., Rozwój przestrzenny i współczesna struktura morfogenetyczna Szadku, „Biuletyn Szadkowski” 2003, t. 3, s. 55–71.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1643-0700.03.03

Marszał T., Szadek. Monografia miasta, Szadek 1995.
Google Scholar

Parczewski A.J., Monografia Szadku, Warszawa 1870.
Google Scholar

Puś W., Dzieje Szadku do początku XVI w., „Na Sieradzkich Szlakach” 1995, R. 11, nr 3.
Google Scholar

Senkowski J., Lustracje, rewizje oraz inwentarze dóbr królewskich, [w:] J. Karwasińska (red.), Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik po zespołach, Warszawa 1973, s. 97–108.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, B. Chlebowski, W. Walewski (red.), Warszawa 1890.
Google Scholar

Stoynowski A., Użytkownicy królewszczyzn województw sieradzkiego i łęczyckiego oraz ziemi wieluńskie (XVI–XVIII w.), „Rocznik Łódzki” 1975, t. 23, s. 315–329.
Google Scholar

Wisińska-Kluba M., Szadek w XVI–XVIII w., „Na Sieradzkich Szlakach” 1995, R. 11, nr 3.
Google Scholar

Zawadzki W., Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, t. 1, Warszawa 1963.
Google Scholar

Żytkowicz L., Lustracje dóbr królewskich XVI–XVIII wieku. Geneza i realizacja wydawnictwa, „Studia Źródłoznawcze” 1973, t. XVIII, s. 191–197.
Google Scholar