Świadomość podatkowoprawna szeroko rozumianych podmiotów administracji rządowej[1] bardzo rzadko bywa przedmiotem publikacji naukowych. A szkoda, bo rzeczoną tematykę należałoby w końcu poddać wszechstronnej dyskusji. Stąd też jednym z celów niniejszego opracowania jest wypełnienie – oczywiście w ograniczonym zakresie – powyższej luki w piśmiennictwie. Ponadto autor, zachęcony przez Mistrzów swojej Alma Mater, stara się pamiętać, że „w wolności [także akademickiej – przyp. I.N.] najcenniejsza jest jej świadomość”[2], a „nauka zawsze rodzi się w dyskusji, a nie w grzecznym potakiwaniu […]”[3]. Innymi słowy, „próbujmy podważać w dociekaniu wszystko, gdyż w ten tylko sposób można wykryć to, co się podważyć nie da. To, co się ostoi, będzie prawdą wspólnie uznaną i niechaj ona się okaże jedynym w sporze zwycięzcą”[4]. W przeciwnym razie zgodzimy się z tezą, że dziś myślenie i odwaga wyszły z mody, gdyż przynoszą jedynie same szkody[5]. Warto zatem podejmować trudne tematy, ponieważ lepiej być krytykowanym niż „tolerowanym za cenę siedzenia cicho w swym mateczniku”[6].
Aby prawidłowo „odkodować” obszar badawczy zakreślony tytułem artykułu, należy w pierwszej kolejności ustalić zakres desygnatów tytułowego pojęcia „świadomość podatkowoprawna”. Zasadnicza jednak część opracowania poświęcona zostanie świadomości podatkowoprawnej podmiotów administracji rządowej, co do zasady z obszaru danin publicznoprawnych, ale nie tylko. W powyższym celu autor wykorzystał liczne deklaracje płynące ze strony podmiotów odpowiedzialnych za działanie/funkcjonowanie Krajowej Administracji Skarbowej oraz wdrażanie pakietu ustaw pt. Podatkowy Polski Ład/Niskie Podatki wraz z poglądami doktrynalnymi w połączeniu z metodami: krytyczną, dogmatyczno-prawną oraz historyczno-prawną[7]. Ponadto teza badawcza zmierza do udzielenia odpowiedzi na podstawowe pytanie: „Czy osoby z administracji rządowej, powoływane na kierownicze stanowiska w administracji podatkowej (skarbowej), powinny mieć kompetencje w obszarze szeroko rozumianego prawa podatkowego?”.
Przez świadomość podatkowoprawną podmiotów administracji rządowej autor rozumie przede wszystkim posiadaną przez nie sprofilowaną wiedzę, połączoną z odpowiednim wykształceniem na temat prawa podatkowego i jego zasad wraz z całą „paletą” ocen tego prawa i zachowań przez nie regulowanych oraz postaw i postulatów dotyczących tej gałęzi prawa[8]. Godzi się przypomnieć, że od przedstawicieli władzy publicznej z obszaru prawa daninowego należałoby również oczekiwać „takiego przygotowania intelektualnego, zawodowego i moralnego, które pozwoliłoby im zrozumieć potrzebę samoograniczania się i respektowania granic wyznaczonych przez etykę, prawdziwą tolerancję i rzeczywiste dobro wspólne”[9]. Skoro bowiem od biernych podmiotów stosunków podatkowoprawnych ustawodawca wymaga maksymalnej staranności, „jeśli chodzi o sposób ujawnienia obowiązku podatkowego i sposób zapłaty”[10], to bez wątpienia powinny one mieć gwarancję, że ich sprawy będą powierzane kompetentnym podmiotom ze sfery administracji podatkowej, legitymującym się co do zasady wykształceniem i doświadczeniem „ukierunkowanym” przede wszystkim w zakresie wymiaru, poboru i egzekucji danin publicznoprawnych lub szerzej – funkcjonowania systemu finansów publicznych[11].
Szeroko rozumiane kontakty (urzędowe, medialne etc.) podmiotów zobowiązanych z tytułu podatków z przedstawicielami administracji rządowej z zakresu danin publicznoprawnych, którzy nie wypełniają powyższych przesłanek, bez wątpienia nie wpływają pozytywnie na morale tych pierwszych[12]. Co więcej, kompetentni przedstawiciele organów administracji podatkowej/skarbowej powinni budować, a nie rujnować zaufanie podatników do reprezentantów „wierzyciela podatkowego”[13] otwierdzając jednocześnie swoimi działaniami, że nie dochodzi do „marnowania” publicznych zasobów finansowych. Ponadto „ludzie władzy będący […] urzędnikami powinni być wykonawcami szeroko pojętej służby publicznej (cywilnej), a sprawowanie władzy powinno być dla nich misją wykonywaną w dobrej wierze […]”[14].
Podmioty administracji rządowej nie mogą zapominać o kilku istotnych kwestiach, a może trafniej – powinny je znać. Po pierwsze, prawo podatkowe jest jedną z najbardziej restrykcyjnych gałęzi prawa publicznego[15], stanowiącą „instrument” ingerencji państwa w sferę własności i wolności gospodarczej podatników[16]. Co więcej, jako prawo o ingerencyjnym charakterze często porównywane jest ono do prawa karnego, gdyż „tak jak prawo karne ingeruje w sferę wolności człowieka, tak prawo podatkowe prowadzi do ograniczenia (odebrania) własności”[17]. Innymi słowy, jedną z charakterystycznych właściwości norm prawa podatkowego jest to, że prawodawca wymusza na jej adresatach zachowania określone w dyspozycji[18]. Po drugie, proces legislacyjny związany z tworzeniem prawa podatkowego jest nieporównywalnie bardziej skomplikowany niż w przypadku innych gałęzi prawa[19]. Po trzecie, prawo podatkowe cechuje oddzielenie merytoryczne, przez co charakterystyczna jest jego materia unormowań (samodzielne i autonomiczne względem innych gałęzi instytucje prawne), a także „budowa norm, cechy stosunków społecznych regulowanych przez te normy, sposób regulacji tych stosunków, cel, w jakim zostały ustanowione”[20]. Po czwarte, w prawie podatkowym występują „specyficzne” reguły wykładni[21], określane niekiedy jako tzw. swoiste kanony wykładni prawa podatkowego, powstałe w wyniku „zwieńczenia długiego procesu przemiany dogmatyki prawa podatkowego”[22]. Po piąte, w Polsce dominuje zasada samoobliczenia podatku[23], a przy tym obowiązuje reguła reguła ignorantia iuris nocet[24]. Taka sytuacja „zmienia charakter ustrojowy organów administracji finansowej, przekształcając je w istocie z organów bezpośrednio i pierwotnie stosujących prawo celem określenia sytuacji adresatów obowiązków – w organy kontroli następczej […]”[25]. Tym samym „karkołomność” w dokonaniu właściwej subsumcji ustalonego stanu faktycznego do odpowiednich uregulowań prawnych, biorąc pod uwagę prawidłową interpretację przepisów prawa podatkowego mających w sprawie zastosowanie, spoczywa na biernym podmiocie stosunku podatkowoprawnego[26].
Konkludując, należy pamiętać, że „podatnik powinien budować swoje poczucie pewności prawa nie tylko na samym brzmieniu słów ustaw podatkowych”[27], lecz także na tym, jak szeroko rozumiane podmioty administracji rządowej z obszaru podatkowego stosują/interpretują przepisy prawa podatkowego. W przeciwnym razie dojdzie do utraty zaufania podatników do organów państwa. Inaczej mówiąc, tylko wówczas, gdy podmioty administracji rządowej ze sfery prawa daninowego będą mieć dostateczną znajomość systemu podatkowego (systemu podatków i opłat), możliwe stanie się kształtowanie pozytywnego wizerunku administracji finansowej[28], pełniącej służebną funkcję wobec podatników[29].
W nomenklaturze kierownictwa Krajowej Administracji Skarbowej oraz Ministerstwa Finansów karierę robią dość specyficzne terminy, np. „klient”, „klientocentryczność” czy też „putinflacja”. Przykładowo: według wykonującego obowiązki Ministra Finansów – w tej roli Prezes Rady Ministrów i Minister Cyfryzacji[30] – „pod pojęciem klient należy rozumieć każdą osobę, która może mieć obowiązek podatkowy w Polsce lub z innego powodu może kontaktować się z Krajową Administracją Skarbową i Ministerstwem Finansów”[31]. Można wskazać także inne osoby ze ścisłego kierownictwa wyżej wskazanych instytucji, które nagminnie stosowały/stosują termin „klient”. Po pierwsze, T. Kościński[32] wielokrotnie podnosił, że „przychodzi bardzo duża zmiana. Chcę, żebyśmy się zmienili, żebyśmy byli klientocentryczni. Nie używam słowa podatnik, używam słowa klient”[33]. Wskazywał, że „stawiamy na potrzeby klientów”[34], ponieważ „podatnik to nasz klient”[35], a otwierając się „na naszych klientów”[36], staramy się dostosowywać działania do ich oczekiwań i sytuacji, w jakiej się znajdują[37]. W końcu zauważył, że „obywatel zawsze ma rację – to jest nasz klient”[38]. I cóż można rzec na takie dictum? Zapewne J. Szpotański ująłby to w ten sposób: minister chciał „klientów” uszczęśliwić, a przy tym cały świat zadziwić[39]!
Po drugie, M. Rzeczkowska jako Szef Krajowej Administracji Skarbowej podkreślała, że „w centrum uwagi KAS znajduje się klient i to dla niego KAS się zmienia”[40]. Także jako Minister Finansów zauważyła, że „diagnozowaniu potrzeb naszych klientów służy realizowane od kwietnia 2021 roku badanie satysfakcji po wizycie w urzędzie skarbowym”[41]. Oprócz tego używa także – jak się wydaje – dość intrygującego określenia, a mianowicie „putinflacja” – to ona podobno, wraz z agresją Rosji na Ukrainę, doprowadziła do podwyżki stóp procentowych, a te z kolei przełożą się na rosnące raty kredytów[42]. Nie sposób nie dostrzec, że również według Premiera RP „mamy do czynienia z putinflacją […]”[43]. Co więcej, Prezes Rady Ministrów zadeklarował także, że „wprowadziliśmy również Rządową Tarczę Antyinflacyjną, która ma chronić Polaków przed skutkami rosnącej putinflacji […]”[44]. Powstaje zatem uzasadnione pytanie: „Czy te neologizmy, stworzone zostały »wspólnie i w porozumieniu« przez Ministra Finansów z Prezesem Rady Ministrów?”. Całe szczęście, że „rząd nie zamierza zostawić Polaków z tym samych, dbając równocześnie o stabilność krajowego sektora bankowego i finansowego”[45]. Przykładowo: według Ministra Finansów „teraz musimy przyglądać się każdej złotówce i ostrożnie podejmować decyzje odnośnie do wydatków czy ubytków w podatkach”[46]. Co więcej, Premier RP deklaruje nawet, że „każdej złotówce będziemy się przyglądać nie dwa razy, a trzy razy. […] Jeśli ktoś ma z czegoś zrezygnować, to w pierwszej kolejności musimy sami zacisnąć pasa, a nie zwykli Polacy. Polacy mają odczuć tą przyjazną rękę państwa i zrobimy wszystko, żeby tak było”[47].
Po trzecie, także powołany 12 maja 2022 r. na stanowisko Szefa Krajowej Administracji Skarbowej B. Zbaraszczuk[48]podnosi, że zmiany w przepisach dotyczących tzw. automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową pozwolą m.in. na „szybką wymianę informacji z klientami KAS”[49], co w praktyce oznaczać będzie „wygodę i oszczędność czasu naszych klientów”[50]. Podnosi także, iż „wyniki wskazują, że generalnie nasi klienci pozytywnie oceniają te wizyty, dostrzegają wysiłek i doceniają starania pracowników urzędów”[51], gdyż „zmiana przepisów umożliwiła automatyzację załatwiania niektórych spraw przez KAS i ułatwiła klientom komunikację z urzędami skarbowymi”[52]. Również w wypowiedziach A. Chałupy[53] można usłyszeć m.in. o „budowaniu lepszych kontaktów z klientami”[54], nowych e-usługach „dla różnych grup naszych klientów”[55], usłudze, która „ułatwi naszym klientom kontakt z administracją skarbową”[56] czy też o nowym rozwiązaniu cyfrowym proponowanym „naszym klientom w najbliższym czasie”[57] oraz o badaniu, w którym „wzięły udział różne grupy naszych klientów: osoby fizyczne, przedsiębiorcy, urzędnicy państwowi, biura rachunkowe oraz kancelarie prawne”[58].
Reasumując, pomiędzy podatnikiem a „klientem” nie można stawiać znaku równości, ponieważ nie są to synonimy[59], a ponadto definicja legalna podatnika[60] jest unormowana w art. 7 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa[61], zgodnie z którą jest nim osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu[62]. Nie sposób również zaaprobować wyrażonej przez Podsekretarza Stanu, Zastępcę Szefa Krajowej Administracji Skarbowej argumentacji, iż uzasadnione jest mówienie o osobie, która korzysta z usług urzędu skarbowego, jako o „kliencie”, ponieważ jest to pojęcie szersze niż podatnik, a ponadto „słowo »klient« nie jest sprzeczne z naszym kodeksem etycznym i etosem pracy oraz służby. Jednocześnie odnosząc się do definicji znajdującej się w słowniku języka polskiego PWN, »klient to osoba kupująca coś w sklepie, korzystająca z usług banku, adwokata itp. lub załatwiająca sprawę w jakiejś instytucji« – dlatego, jako administracja – używamy słowa »klient« zgodnie z obowiązującymi zasadami”[63].
Jeśli chodzi o termin „putinflacja”, niestety, autor niniejszego opracowania, specjalizując się wyłącznie w obszarze prawa podatkowego, w którym nie występuje rzeczony zwrot, jest zmuszony pozostawić jego odkodowanie profesjonalistom – zapewne z ekonomii lub innych dyscyplin naukowych. Nie ulega jednak wątpliwości, że używanie przez prominentnych przedstawicieli Ministerstwa Finansów oraz Krajowej Administracji Skarbowej powyższych neologizmów[64], czy też trafniej „nazw-potworków”[65], jest nie tylko „gafą”, kolokwializmem, semantyczną beztroską, ale również błędem, na podstawie którego można nawet domniemywać niewiedzę z zakresu prawa podatkowego.
Od kilku lat zarówno kierownictwo Krajowej Administracji Skarbowej, jak i Ministerstwa Finansów dąży do tzw. upowszechniania prostego języka[66], m.in. poprzez dostarczanie „klientom” komunikacji najwyższej jakości, dbanie o pozytywne doświadczenia „klientów” w relacji z Krajową Administracją Skarbową, przejście na komunikację elektroniczną[67]. Również wspólny projekt pod nazwą „Ulga językowa” stał się kolejną inicjatywą propagującą prosty język w taki sposób, aby odbiorcy otrzymywali klarowne i czytelne informacje[68]. Podobno ideą projektu była chęć zmiany sposobu myślenia o komunikacji z podatnikiem, która wpisywałaby się w formułę „klienta w centrum uwagi”, a przyjazna komunikacja i prosty język odgrywałyby – jako podstawy relacji – kluczową rolę[69].
Autor niniejszej publikacji stoi na stanowisku, że za pomocą prostego języka oraz ulgi językowej nie można uprościć „języka” indywidualnych aktów podatkowych[70], a w szczególności poprzez pisanie per „ja” lub per „my”, personalizację pouczeń czy wreszcie usuwanie wyrazów przesadnie formalnych[71]. Wręcz przeciwnie, tzw. upraszczanie języka podatkowego oraz projekt „Ulga językowa” destabilizują pracę w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej. Przykładowo: objętość wszelkich pism, oprócz obowiązku stosowania w nich m.in. czcionki Calibri, ustalonych odstępów między wierszami etc., wzrosła od 50 do 100%, generując nakłady finansowe (np. papier, tusz, tonery, serwis kserokopiarek, drukarek, niszczarek, archiwizacji itp.). Biorąc pod uwagę prawie sześćdziesięciopięciotysięczną strukturę Krajowej Administracji Skarbowej, łącznie z Ministerstwem Finansów[72], będą to „strzeliste” wydatki, które chyba nie są jeszcze policzone[73]. I zapewne znów – w stylu „gaszenia pożarów” – Departament Relacji z Klientami w Ministerstwie Finansów, we współpracy z zespołem pracowników z komórek Nadzoru nad Obsługą Klienta, przygotował dla Krajowej Administracji Skarbowej tzw. standard paperless, czyli proces bez papieru[74], w ramach którego rekomenduje się tzw. podejście paperless, tj. ograniczenie dokumentacji w wersji papierowej, efektywne wykorzystanie obsługiwanych systemów, lepsze zarządzanie obiegiem dokumentów, możliwość tworzenia kopii dokumentu z jego wersji elektronicznej, oszczędność czasu[75], łatwiejszy dostęp do dokumentów w postaci elektronicznej, „czyste biurko, pustą szafę”[76]. Podobno dzięki stosowaniu tego podejścia ma dojść m.in. do ograniczenia kosztów[77], zmniejszenia pracochłonności po stronie pracownika (eliminacji zbędnych czynności, efektywniejszego wykorzystania czasu); dbania o ekologię, wyeliminowania zbędnych/dodatkowych czynności technicznych[78], uwolnienia czasu na realizację czynności merytorycznych czy też zwiększenia efektywności pracy[79]. Oczywiście Departament Relacji z Klientami w Ministerstwie Finansów, we współpracy z zespołem pracowników z komórek Nadzoru nad Obsługą Klienta, zdiagnozował także główne bariery, które mogą wystąpić podczas wdrażania podejścia paperless, zaliczając do nich: mentalność ludzi, dotychczasowe przyzwyczajenia, obawę przed zmianą, brak dostatecznej wiedzy, jak wykreować nowe, bezpieczne procesy, brak dostatecznej świadomości istnienia regulacji i możliwości technologicznych[80]. Prima facie (analogia do czasów PRL?) wróg czai się wszędzie (klasowy, ludu, dywersant, sabotażysta, bumelant etc.)[81].
Jednakże to jeszcze nie koniec, ponieważ z pisma Dyrektora Departamentu Relacji z Klientami w Ministerstwie Finansów z dnia 1 czerwca 2022 r. pt. Audyt powszechny pism w uldze językowej, skierowanego do dyrektorów izb administracji skarbowej, dowiadujemy się, że w czerwcu 2022 r. zostanie przeprowadzony „pierwszy ogólnopolski audyt pism w uldze językowej. Sprawdzimy po jednym piśmie z każdego urzędu skarbowego oraz wyspecjalizowanego. W tej edycji audytu [zapewne nie ostatniej – przyp. I.N.] nie uczestniczą urzędy celno-skarbowe oraz izby”[82]. Audyt będzie przeprowadzony wyłącznie elektronicznie i zgodnie ze wskazówkami: „w każdym urzędzie powinna być osoba, która dba o ulgę językową w tym urzędzie. Ta osoba oceni pismo, czyli: wybierze jedno pismo [z czterech[83] – przyp. I.N.], które oceni; otworzy elektroniczny plik karty oceny pisma i informacji o piśmie [13 obszarów, które należy ocenić – przyp. I.N.]; oceni pismo według kryteriów tej karty oraz zapisze wyniki w pliku karty ocen; wypełni elektronicznie ankietę oceny pisma”[84]. Według powyższej metodologii bez wątpienia sukces będzie nieunikniony – co najmniej na poziomie 90% satysfakcji (sic!). Nolens volens jest to jedna z form instrumentalizacji przyjętej ideologii, ze z góry założoną tezą obfitości dóbr wszelakich, ale jednak stanowiąca marnotrawstwo czasu i innych nieefektywnych działań, na które pracownicy/funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej muszą odpowiedzieć.
Powyższy przekaz, analogicznie jak „styl pisarski” „wychodzący” z Departamentu Relacji z Klientami w Ministerstwie Finansów, będącego obecnie spiritus movens powyższych działań językowych, nie daje cienia nadziei, że upraszczanie języka podatkowego, ulga językowa oraz wszelkiego rodzaju audyty mają jakiekolwiek szanse na sukces. Innym przykładem jest pismo Dyrektora Departamentu Relacji z Klientami w Ministerstwie Finansów z dnia 13 maja 2022 r., z którego wynika m.in., że w „Krajowej Administracji Skarbowej oraz Ministerstwie Finansów nie ma stanowiska Kierownika Ulgi językowej. Nie ma osobnego zakresu obowiązków dla takiego stanowiska. Nie było konkursu na to stanowisko – gdyż nie ma takiego stanowiska […] Informację o roli Kierownika Ulgi językowej przekazała dyrektorom izb administracji skarbowej ówczesna Szefowa KAS Magdalena Rzeczkowska na spotkaniu 21 kwietnia 2021 roku. Jako Kierownika Ulgi językowej wskazała Panią Agnieszkę Dąbrowską-Uss (jako że nie jest to stanowisko, nie została nań powołana) […] Nie ma osobnego wynagrodzenia na stanowisku Kierownika Ulgi językowej – gdyż nie ma takiego stanowiska”[85]. Nolens volens są to na pewno „jakieś standardy” – niekoniecznie chyba językowe[86] – które bez wątpienia mogłyby się wpisać w cykl humorystycznych opowiadań S. Mrożka o tzw. urzędniczych absurdach[87].
Reasumując, Krajowa Administracja Skarbowa oraz Ministerstwo Finansów powinny jak najszybciej wycofać się ze stosowania prostego języka, a tym bardziej z „ambitnego” projektu pt. „Ulga językowa”, ponieważ „procedura” upraszczania języka aktów normatywnych z zakresu prawa podatkowego nie jest właściwym kierunkiem zmian, w które powinny one angażować swoje siły i środki[88]. To ustawodawca musi być konsekwentny w formułowaniu prawidłowej terminologii[89], ponieważ aby prawo podatkowe należycie wypełniało swoje funkcje, niezbędny jest wysoki stopień jego komunikatywności, formułowany aktami prawnymi[90], a obecnie mamy „zmienne, nieprzewidywalne prawo”[91]. Natomiast stosowanie prostego (powszechnego) języka w indywidualnych aktach podatkowych, m.in. poprzez używanie komunikatywnych słów czy nawet szerzej – całych struktur zdaniowych, nie przyniesie zakładanych przez przedstawicieli Krajowej Administracji Skarbowej oraz Ministerstwa Finansów efektów, biorąc pod uwagę chociażby skomplikowane instytucje prawa podatkowego[92].
Zgodnie z licznymi deklaracji i zapewnieniami – składanymi przez permanentnie zmieniających się Ministrów Finansów i ich zastępców, Szefów Krajowej Administracji Skarbowej i ich zastępców etc. – bez sprawnej i skutecznej[93] administracji skarbowej, gwarantującej m.in. bezpieczeństwo finansów publicznych, nie można „odpowiedzialnie zaplanować realnego budżetu”[94]. „Nawet najlepsza legislacja [czy w Polsce jeszcze taka występuje? – przyp. I.N.[95], bez dobrego funkcjonowania Krajowej Administracji Skarbowej, nie będzie dawała właściwych rezultatów, […] stąd kluczowa jest rola pracowników i funkcjonariuszy KAS”[96], ponieważ „ustawy i przepisy nigdy nie zapewnią sukcesów, jeśli nie ma dobrych wykonawców”[97]. Warto także przywołać inne stwierdzenia prominentnych przedstawicieli administracji danin publicznych, według których „najważniejsi dla Krajowej Administracji Skarbowej są ludzie – to oni stanowią o jej skuteczności”[98]. Co więcej, „siłą KAS są pracownicy i funkcjonariusze wszystkich szczebli, dążący do realizacji wspólnego celu. Bez Was – ludzi kreatywnych, otwartych na nowoczesność, ale też rozumiejących ideę służby publicznej – realizacja zadań KAS nie byłaby możliwa”[99]. Trudno również nie zauważyć pozostałych „proklamacji”, zgodnie z którymi „tylko jako zespół, który ma wspólne cele i determinację do ich realizacji, KAS może stać się awangardą w zakresie rozwiązań w administracji rządowej”[100]. Podobne wątpliwości należy także wyrazić w stosunku do wypowiedzi Ministra Finansów, że „z dumą patrzymy, jak KAS nieustannie się zmienia i rozwija, by jeszcze lepiej wspierać podatników i odpowiadać na ich oczekiwania”[101]. Niestety, autor nie podziela powyższego poglądu Ministra Finansów, a w szczególności stanowiska in fine.
Z oceny powyższego stanu rzeczy wynika m.in.: 1) chęć pozyskania najwartościowszych kandydatów, w tym z najmłodszego pokolenia, którzy podejmą się wyzwań w budowaniu nowoczesnych struktur Krajowej Administracji Skarbowej; 2) potrzeba wdrożenia programu wspierającego pracowników i funkcjonariuszy przez całą ścieżkę zawodową[102] – od naboru do przejścia na emeryturę – w tym także programu mentorskiego zachęcającego doświadczonych członków zespołu do pozostania w szeregach Krajowej Administracji Skarbowej i przekazywania wiedzy młodszym kolegom; 3) dążenie, aby Krajowa Administracja Skarbowa „była coraz bardziej atrakcyjnym miejscem pracy i służby […]”[103]. Expressis verbis wskazują one, że „decydenci” z Ministerstwa Finansów oraz Krajowej Administracji Skarbowej już sami nie do końca chyba wiedzą, jaką systemową „agendę podatkową” w strukturze organizacyjnej administracji podatkowej/skarbowej chcą realizować[104]. Tak zwany rozdźwięk pomiędzy celami deklarowanymi a rzeczywistością jest niemożliwy do „odczytania” nie tylko przez obserwujących tę „propagandową degrengoladę” podatników, ale także przez pracowników i funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej (dalej: S.C.-S.). Chciałoby się zapytać, czy osoby deklarujące powyższe slogany naprawdę w nie wierzą, czy też „spoza gęstej mgły abstraktów najprostszych już nie widzą faktów”[105]. A może jednak autor niniejszego opracowania niezasadnie krytykuje powyższą wizję nowej populistyczno-wizjonerskiej struktury organizacyjnej administracji finansowej? W końcu według prezentacji przedstawionej przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej na spotkaniu z przedstawicielami związków zawodowych 31 maja 2022 r. padają kolejne zapewnienia, m.in. że według założeń uchwały modernizacyjnej na lata 2023–2025 mają nastąpić: modernizacja i wzrost konkurencyjności wynagrodzeń i uposażeń w Krajowej Administracji Skarbowej, wprowadzenie dodatków mentorskich dla pracowników i funkcjonariuszy[106], którzy przekazują swoją często unikalną wiedzę innym pracownikom i funkcjonariuszom, inwestycje, remonty i modernizacje nieruchomości oraz zakupy sprzętowe (w tym sprzętu komputerowego) poprawiające warunki pracy i służby[107].
Na podstawie składanych przez kierownictwo Ministerstwa Finansów oraz Krajowej Administracji Skarbowej różnorakich „gwarancji” można odnieść nieodparte wrażenie, że w najlepszym wypadku jest to niefrasobliwość „decydentów”, którzy takie irracjonalne założenia jawnie manifestują, ale chyba bliższa prawdzie jest formuła demagogii politycznej, ponieważ „cele zapowiadane pozostają bez większego związku z realiami już w momencie ich wytyczania”[108]. Dobitnym tego przykładem jest przeprowadzony w 2017 r. proces konsolidacji administracji podatkowej, skarbowej i celnej w Krajową Administrację Skarbową[109], który doprowadził do destrukcyjnej, nie tylko pod kątem prawnym, ale także etycznym sytuacji kadrowej w administracji danin podatkowych, która „zdewastowała” szeroko rozumiane służby podatkowo-skarbowo-celne w Polsce, m.in. ze względu na zastosowanie tzw. opcji zerowej czy też „ucywilnienie”[110] funkcjonariuszy celnych[111]. W związku z reformą administracji skarbowej z pracy bądź służby w Krajowej Administracji Skarbowej odeszło co najmniej 3139 osób[112]. Ponadto w okresie od 1 czerwca do 31 sierpnia 2017 r. z Krajowej Administracji Skarbowej odeszło 1209 osób, których motywacje nie są znane [113]. Przedłożonych propozycji pracy bądź służby nie przyjęło 528 osób, co – w myśl art. 170 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej[114] – skutkowało wygaśnięciem stosunku pracy/służbowego po upływie trzech miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik albo funkcjonariusz złożył oświadczenie o odmowie przyjęcia propozycji zatrudnienia, albo pełnienia służby, jednak nie później niż 31 sierpnia 2017 r.[115] Co więcej, w 2017 r. 4072 funkcjonariuszy S.C.-S. otrzymało propozycję pracy, a nie kontynuacji służby[116].
Na poziom braku wizji, a może trafniej bałaganu po konsolidacji administracji w Krajowej Administracji Skarbowej wskazuje także fakt, że w okresie od 1 marca 2017 r. do 19 maja 2022 r. liczba tzw. ucywilnionych funkcjonariuszy S.C-S., którym po raz kolejny przekształcono stosunek pracy w stosunek służbowy wyniosła 1265 osób[117]. W następstwie przeprowadzonej „reformy” od 2018 r. część pracowników/funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej zaczęła przechodzić na emerytury[118]:
Po tzw. konsolidacji administracji podatkowo-skarbowo-celnej w Krajową Administrację Skarbową przez kilkanaście/kilkadziesiąt najbliższych lat pozostanie niebywały chaos kadrowy, ze szkodą dla podatników i budżetu państwa. A liczne zapewnienia płynące ze strony Ministra Finansów oraz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, że podejmowane działania zmierzające do utworzenia specjalistycznej służby skarbowej, mające na celu poprawę warunków pracy i płacy osób, które będą zatrudnione w Krajowej Administracji Skarbowej, jak też stabilizację ich sytuacji zawodowej[119], będą miały raczej propagandowy przekaz[120]. Przykładowo: w 2021 r. ze Służby Celno-Skarbowej odeszło 1145 funkcjonariuszy[121]. Rodzi się zatem kluczowe pytanie: „Dlaczego jest tak duża fluktuacja w Krajowej Administracji Skarbowej?”. A może to na skutek zapowiedzi Dyrektora Generalnego w Ministerstwie Finansów, zgodnie z którą „szeroko otwieramy drzwi administracji przed młodymi ludźmi, przed nowym pokoleniem badaczy. Łączy nas misja pracy dla dobra Polski, nad kierunkami realizowanej w naszym kraju polityki gospodarczej, budżetowej i podatkowej. Łączy nas również idea odczarowania administracji i wspólnego budowania pozytywnego myślenia o niej. Przed nami coraz więcej wyzwań. Silny zastrzyk pozytywnej energii i wiedzy, młodości i doświadczenia to impuls, który jest niezbędny dla stworzenia administracji publicznej przyszłości”[122]. Oczywiście prawdziwymi przyczynami są co do zasady braki kadrowe[123], nadgodziny w Krajowej Administracji Skarbowej[124] oraz permanentne, a zarazem „nieuchwytne” dla szeroko rozumianych urzędników administracji podatkowej/skarbowej „wymiany” kierowników jednostek organizacyjnych[125], które nolens volens działają frustrująco – niewykluczone, że nawet na samych nominowanych.
Zgodnie z licznymi listami otwartymi kierowanymi do pracowników oraz funkcjonariuszy S.C.-S. w nowej skonsolidowanej strukturze administracji danin podatkowych (Krajowej Administracji Skarbowej) miało być „kolorowo i pięknie”. Minister Finansów oraz Szef Krajowej Administracji Skarbowej deklarowali, że wszelkie podejmowane działania zmierzające do utworzenia specjalistycznej służby skarbowej mają na celu: poprawę warunków pracy i płacy osób, które będą zatrudnione w Krajowej Administracji Skarbowej; stabilizację ich sytuacji zawodowej[126], gdzie dostęp i ścieżka kariery dla każdego pracownika będą jasne, wyraziste i ułatwione[127], a profesjonalizm i fachowość funkcjonariuszy pełniących służbę zostaną w pełni wykorzystane[128]. Dodawali także, że wszyscy funkcjonariusze i pracownicy Krajowej Administracji Skarbowej będą mieli szansę na rozwój i realizację wyzwań w budowie nowej administracji, a przy tym będą godziwie wynagradzani za swoją ciężką i odpowiedzialną pracę[129]. Szef Krajowej Administracji Skarbowej wskazywał także: „mając świadomość szczególnego znaczenia tego procesu dla pracowników, pragnę zapewnić, że dokładam wszelkich starań, aby proces ten był uczciwy i transparentny […]. Bardzo Państwa proszę o zrozumienie ewolucyjnego charakteru procesu stabilizacji zatrudnienia i pełnienia służby. Gwarantuję, że KAS będzie przyjaznym miejscem pracy i służby dla wszystkich uczciwych osób. Wierząc w Państwa mądrość, proszę jednocześnie o wsparcie w tworzeniu nowej jakości pracy i służby oraz o pełne zaangażowanie w realizację zadań”[130].
Mając na uwadze wszystkie powyższe uwagi, należy uznać, że wobec „protezowej reformy”, związanej podobno z profesjonalną reorganizacją służb podatkowo-skarbowo-celnych w postaci Krajowej Administracji Skarbowej, autor niniejszej publikacji deklaruje, iż w symboliczny sposób opowiada się „3 × NIE” wobec swoistego „przesłania” Prezydenta RP, że: „utworzenie KAS ustawą z 2016 roku, która połączyła organy skarbowe, celne i urzędy kontroli skarbowej w jednolitą formację, stanowiło jedną z naj- istotniejszych przemian ostatnich lat, służącą sprawności, sile i rozwojowi Rzeczpospolitej Polskiej. Jestem przekonany, że ta reforma doceniana będzie również przez kolejne pokolenia Polaków, bo dzięki niej istotnie zwiększyliśmy szanse pomyślnej przyszłości naszej Ojczyzny”[131]. Jest też kwestią dyskusyjną, jak należy rozumieć wypowiedzi Prezydenta RP, z których wynika m.in., że „nie sposób przecenić roli administracji skarbowej – bowiem to jej działania sprawiają, że państwo ma realne, materialne podstawy funkcjonowania, że jest sprawne, silne, bezpieczne i szanowane”[132], czy też „nasi przodkowie świetnie rozumieli uniwersalną prawdę, że skarbowość to jeden z filarów państwa. Bez skarbowości nie ma państwowości”[133]. Ponadto autor – jako sui generis „małej wiary Tomasz” – na podstawie prowadzonych od ponad czterech lat badań związanych z Krajową Administracją Skarbową ma liczne wątpliwości, czy można bezkrytycznie zaufać Premierowi RP, który stwierdza, że „rzetelność i odpowiedzialność to słowa, które dobrze charakteryzują administrację skarbową. Pracownicy i funkcjonariusze KAS – ludzie o najwyższych kwalifikacjach – wybrali jako swoją drogę zawodową służbę publiczną, służbę obywatelom”[134]. Powstaje zatem uzasadnione pytanie, dlaczego przywołanych pracowników i funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej z w pełni świadomym zamysłem lub też nie – do dyskusji – zniechęca się do dalszej pracy/służby we wskazanej instytucji.
Prawdą jest, że ochrona interesów Skarbu Państwa, wykonywana m.in. przez administrację celną i skarbową, to ważne zadanie, które jest kluczowe z punktu widzenia interesów kraju[135]. Jednakże bez profesjonalnej administracji danin publicznoprawnych nie można prawidłowo realizować wymiaru, poboru i egzekucji należności podatkowo-celnych. Tym samym tzw. symboliczne podziękowania Ministra Finansów za wkład, rzetelność i zaangażowanie w obszarze wspólnych zmian Krajowej Administracji Skarbowej, jako administracji efektywnej, nowoczesnej i przyjaznej „klientowi” (poprawnie podatnikowi), należy – zdaniem autora – postrzegać jako składane do „pustego dzbana”[136]. Podobno według Ministra Finansów „bardzo istotna w sprawnym funkcjonowaniu administracji podatkowej jest rola wykwalifikowanych pracowników, którzy świadczą wysokiej jakości usługi dla podatników”[137]. Pełna zgoda Pani Minister – tylko skąd tych pracowników/funkcjonariuszy obecnie pozyskiwać? Zapewne S. Bareja – gdyby żył – mógł- by stworzyć kolejną kultową scenę filmową, według której Pani Krysiu ten pracownik/funkcjonariusz Krajowej Administracji Skarbowej co tu pracował/służył, jest potrzebny, wyszedł, potrzebny jest[138]. Niestety, przywołani pracownicy i funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej już nie wrócą, ponieważ zostali skutecznie „wypchnięci” ze struktur organizacyjnych danin finansowych. Bez wątpienia pod kątem kadrowym był to „szach i mat” dla nowo powstałej struktury organizacyjnej administracji danin publicznoprawnych. Nawet „oryginalne pomysły” Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów[139] zdane są z góry na niepowodzenie, ponieważ stworzenie w państwowej sferze budżetowej nowego systemu wynagrodzeń, opartego na jasnych, sprawiedliwych i równych dla wszystkich kryteriach – takiego, jaki funkcjonuje w dużych, prywatnych firmach, gdzie podwyżki i nagrody nie są obligatoryjne, lecz są wypłacane – nigdy nie będzie kluczem do nowoczesnej, sprawnie funkcjonującej administracji danin publicznoprawnych, oferującej atrakcyjne miejsca pracy[140]. Zapewne powyższe, skądinąd ekscentryczne jak na administrację publiczną „idee” zgłaszane są wyłącznie w celu poprawy relacji z „klientem”, ponieważ „do tej pory […] struktura zarządcza Ministerstwa Finansów i była hierarchiczna, wojskowa, minister był na górze […] Przychodzi bardzo duża zmiana. Chcę, żebyśmy się zmienili, żebyśmy byli klientocentryczni”[141]. Wydaje się jednak, że dla wszystkich zainteresowanych (obecnych i przyszłych pracowników/funkcjonariuszy), obserwatorów etc. zmian w Krajowej Administracji Skarbowej jasne jest, iż nie uda się zatrzymać najlepszych pracowników/funkcjonariuszy ani przekonać młodych ludzi, iż będzie to dla nich atrakcyjne miejscem pracy/służby[142]. Nie skutkowały i wciąż nie pomagają zapewnienia, że „najważniejsi dla Krajowej Administracji Skarbowej są ludzie – to oni stanowią o jej skuteczności. Dlatego naszym pracownikom i funkcjonariuszom chcemy dać najlepszy sprzęt, ponieważ uważamy, że przyszłość należy do nowoczesnych technologii”[143]. Co więcej, „w Krajowej Administracji Skarbowej stawiamy na komputeryzację i elektronizację. Chcemy mieć sprawne systemy, które pozwolą nam w sposób przyjazny funkcjonować”[144]. Niestety, „sam system informatyczny nie będzie w stanie wiele pomóc, jeśli nie będzie odpowiedniej kadry czy odpowiedniej współpracy z osobami merytorycznymi w skarbowości. Na początku i na końcu każdego procesu jest człowiek i to od niego tak naprawdę zależy jakość i skuteczność działania”[145].
Poczynione uwagi pozwalają na sformułowanie postulatu de lege ferenda, aby – wzorem anonimowych internetowych badań ankietowych dotyczących satysfakcji podatników związanych z szeroko rozumianymi kontaktami z organami podatkowymi[146] – przeprowadzić analogiczne „analizy”, ale tym razem wśród pracowników oraz funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej, m.in. pod kątem warunków pracy czy też służby, ale także reguł upowszechniania prostego języka z ulgą językową na czele[147]. „Nie ulega wątpliwości, iż nowoczesna organizacja, do miana której aspiruje Krajowa Administracja Skarbowa, powinna być otwarta na sygnały płynące z jej otoczenia wewnętrznego”[148]. Trafność powyższego wniosku zdaje się także potwierdzać Szef Krajowej Administracji Skarbowej, dostrzegając m.in., że relacje międzyludzkie oraz rola pracowników „jako najważniejszego zasobu kształtującego kulturę i tożsamość Krajowej Administracji Skarbowej[149], a w tym także ich opinie na temat „funkcjonowania organizacji, otrzymywane z otoczenia wewnętrznego są istotnym źródłem wiedzy, którą można wykorzystywać w projektowaniu działań doskonalących procesy transformacji bądź planowanego jej rozwoju”[150]. Niestety, nowa struktura organizacyjna danin publicznoprawnych funkcjonuje już od ponad pięciu lat, a mimo to kierownictwo Krajowej Administracji Skarbowej oraz Ministerstwa Finansów nie przeprowadziło powyższych badań. Trudno więc nie odnieść wrażenia, że zapewne zachodzi obawa, iż ich wyniki mogłyby być katastrofalne i to nie tylko pod kątem wizerunkowym, a na pewno nie można byłoby liczyć na ogólny poziom satysfakcji, jaki deklarowali „klienci” organów” podatkowych – 82%[151]. Co więcej, nie ziściłyby się także przekonania, że „oddanie i profesjonalizm, nieskazitelność postawy oraz otwartość i życzliwość pracowników i funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej […]”[152], „którzy pracują na rzecz obywateli poprzez zabezpieczanie materialnych podstaw naszego kraju”[153], będą stale przyczyniać się „do utrwalania właśnie takiego wizerunku służb finansowych Rzeczypospolitej”[154].
Podobno „we współczesnym świecie bez znajomości finansów po prostu nie da się funkcjonować”[155], ponieważ zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym od finansów nie uciekniemy[156]. Przyjmując a priori, że pod terminem „finanse” mieszczą się także szeroko rozumiane regulacje podatkowe, związane m.in. ze sztandarowym pakietem ustaw zbiorczo określanych mianem Podatkowego Polskiego Ładu, a vista należy zanegować powyższą tezę nolens volens byłej Minister Finansów. Jednakże należy zgodzić się z przekazem, że „edukacja finansowa jest również tym, czego na co dzień nam potrzeba” [także „decydentom podatkowym” – przyp. I.N.][157], ponieważ „każdy z nas ma przecież rachunek bankowy, polisę ubezpieczeniową lub pożyczkę, więc podejmuje zobowiązania finansowe na co dzień”[158]. Może więc forsowany w doktrynie od co najmniej 2000 r. pomysł utworzenia szkoły skarbowości znajdzie w końcu rację bytu[159]? Według Ministra Edukacji i Nauki „łączymy siły i wspólnie z resortem finansów działamy, by powstała nowoczesna uczelnia z szerokim programem nauczania, stawiająca przede wszystkim na jego wymiar praktyczny”[160]. Bez wątpienia utworzenie szkoły wyższej (pod jednym wszakże warunkiem, że jej skład nie będzie upolityczniony) kształcącej dla resortu finansów wykwalifikowane kadry[161], głównie z zakresu prawa, administracji, nauk ekonomicznych i społecznych[162], może sprawić, że jej przyszli pracownicy/funkcjonariusze staną się kompetentni[163], a zdobyte przez nich umiejętności będą warunkiem sine qua non skutecznego dbania o stabilne finanse publiczne[164].
Wielka szkoda, że tzw. anonimowi autorzy/twórcy pakietu ustaw pt. Podatkowy Polski Ład nie mogli odbyć studiów w takiej uczelni. Zapewne byłoby to in plus dla wszystkich podatników, prawników, doradców podatkowych, księgowych etc. W efekcie powyższych, tak przynajmniej można przypuszczać, „braków” w sprofilowanym wykształceniu w zakresie danin publicznoprawnych mamy do czynienia z „morzem propagandowo-ideologicznych” zapowiedzi i deklaracji od szeroko rozumianych przedstawicieli administracji publicznej na temat podobno długo oczekiwanego przez Polaków „snu podatkowego” pt. Podatkowy Polski Ład. W każdym razie akty prawne z zakresu prawa podatkowego pt. Podatkowy Polski Ład na pewno nikogo nie przekonają, że jakość prawa w tym obszarze uległa zmianie[165].
Według zapewnień Premiera RP „Polski Ład to najbardziej ambitna solidarnościowa reforma systemu podatkowego, jakiej podjęliśmy się w ciągu 30 lat. Każda z nowych zmian, korekt sprawia, że na Polskim Ładzie skorzysta jeszcze większa liczba Polaków”[166]. Prezes Rady Ministrów zauważył także, że „to bezprecedensowa, najwyższa obniżka podatków w historii III Rzeczpospolitej. Ta reforma systemu podatkowego będzie pracowała na wiele lat do przodu. […] Na reformie podatkowej w ramach Polskiego Ładu skorzystają miliony Polaków – pracownicy i pracodawcy, ale także rodziny, emeryci i renciści”[167]. Warto też zaznaczyć, że Podatkowy Polski Ład – według Premiera RP – to kompleksowa strategia, „która umożliwi osiągnięcie wyższego standardu życia, stworzy perspektywy rozwoju i przyciągnie obywateli z zagranicy”[168]. Aż chciałoby się humorystycznie spuentować – chyba tylko po resztę rzeczy Panie Premierze. Jednakże autor niniejszego opracowania zapewne jest w błędzie, bo również zdaniem Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów „wielu naszych rodaków rozważa powrót do Polski, szczególnie w świetle trudności wynikających z Brexitu, dwucyfrowego bezrobocia w krajach południa Europy i utrzymującej się kolejny rok sytuacji epidemicznej”[169]. Inaczej rzecz ujmując, „pakiet Polskiego Ładu tworzy podatkowe zachęty do powrotu do Polski ze zdobytą za granicą wiedzą, doświadczeniem, dobrymi praktykami”[170]. A jeszcze powątpiewających, łącznie z autorem niniejszego artykułu, niech przekona kolejna argumentacja Wiceministra Finansów, z której wynika m.in., że „Polski Ład to nowoczesna, spójna strategia, która da Polsce najsilniejszą pozycję w regionie w walce o zagraniczne inwestycje. […] Postawi nas pod względem atrakcyjności inwestycyjnej nie obok naszych sąsiadów – Litwy, Czech, Słowacji czy Węgier, a obok Singapuru, Tajwanu, Korei Południowej i wielkich centrów produkcyjnych Europy, takich jak Wielka Brytania, Francja, Niemcy czy Włochy”[171].
Tytułem uzupełnienia warto dodać, że dla Ministerstwa Finansów forsowane zmiany w podatkach były kluczowe z kilku powodów[172]. Po pierwsze, wchodząca w życie od 1 stycznia 2022 r. „historyczna reforma systemu podatkowego[173] miała wpisywać się w prowadzoną od pięciu lat ambitną politykę rządu[174]. Po drugie, celem Polskiego Ładu było wprowadzenie systemu podatkowego w XXI wiek, „równając go z najnowocześniejszymi systemami podatkowymi w Europie”[175], „tak aby rozwiązania podatkowe poprawiały komfort życia w Polsce i były silnym impulsem wpływającym na szybki rozwój gospodarczy naszego kraju”[176]. Po trzecie, żywiono nadzieję, aby „w Polsce żyło się lepiej i by nasza gospodarka nabrała rozpędu”[177]. Po czwarte, Podatkowy Polski Ład miał uzupełnić „rządową politykę prospołeczną […], opartą na fundamencie solidarności, wspierającą najmłodszych i najstarszych obywateli oraz rodziny”[178].
Powyższy „kierunek rozumowania” reprezentowali także inni przedstawiciele administracji rządowej. Przykładowo: Wiceminister Rozwoju i Technologii[179] zauważył, że „nowe regulacje, które stanowią fundament rządowego programu Polski Ład, przyniosą wiele korzyści wszystkim obywatelom, również przedsiębiorcom”[180]. Także według Ministra Rodziny i Polityki Społecznej[181] „zaprojektowaliśmy Polski Ład z myślą o przyszłości Polski i Polaków. Chcemy dać impuls do rozwoju i zagwarantować wsparcie grupom społecznym niedocenianym przez poprzednie rządy”[182]. Co więcej, według przywołanej Pani Minister „Polski Ład to turbodoładowanie polskiej gospodarki po pandemii. Celem programu jest napędzenie wzrostu gospodarczego tak, by przeciętni Polacy mogli z niego korzystać. Budujemy państwo szczęśliwych rodzin”[183]. Ponadto „wprowadzenie Polskiego Ładu, a co za tym idzie ulg podatkowych, spowoduje, że w kieszeni emerytów zostanie więcej pieniędzy niż po wypłacie czternastek”[184]. Bez wątpienia – według Ministra Rodziny i Polityki Społecznej – „celem programu Polski Ład jest przede wszystkim sprawiedliwość społeczna w partycypacji utrzymania państwa polskiego poprzez ponoszenie danin publiczno-prawnych. Jeżeli ktoś ma bardzo duże dochody, to jego wkład w funkcjonowanie wspólnoty będzie większy. Myślę, że wprowadzenie tej zmiany w polityce podatkowej, zmiany w mentalnościach, jest procesem i jestem głęboko przekonana, że po kilku miesiącach funkcjonowania Polskiego Ładu społeczeństwo oceni, że program ten jest adresowany do zwykłych obywateli, a nie do elit. Zależy nam na tym, żeby przeciętnemu Polakowi żyło się lepiej”[185].
Mając na uwadze wszystkie powyższe składane przez przedstawicieli administracji publicznej deklaracje dotyczące Podatkowego Polskiego Ładu, należy chyba uznać, że są one bliskie „flagowego” hasła E. Gierka: „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”[186] oraz jego zapewnień, że: „Będziemy się starać dzielić ten chleb uczciwie, sprawiedliwie, tak by starczyło go dla wszystkich córek i synów naszego narodu”[187].
Jeszcze na 12 dni przed wejściem w życie „pakietu” aktów prawnych pt. Podatkowy Polski Ład Minister Finansów deklarował, że jest to historyczna zmiana w podatkach, przywracająca nowoczesny system podatkowy do właściwych proporcji, który ma wspierać m.in. rozwój gospodarki[188]. Jednakże po 1 stycznia 2022 r. tak hucznie zapowiadany cud podatkowo-gospodarczy w Polsce nie zaszedł. Wręcz przeciwnie, następowały jedne po drugich paniczne działania ze strony Ministerstwa Finansów, które a vista wskazywały, że chyba wystąpiła wieszczona przez tzw. przeciwników/oponentów katastrofa legislacyjno-organizacyjna[189]. Nagle Ministerstwo Finansów zaczęło podejmować sui generis „szereg […] działań wspierających Polaków w stosowaniu nowych rozwiązań podatkowych”[190], m.in.:
Bez wątpienia za Szefem Krajowej Administracji Skarbowej należałoby powtórzyć, że były to kolejne „działania skierowane do obywateli, aby pomóc im w interpretacji przepisów wprowadzonych przez Polski Ład”[198]. Nawet w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów podczas posiedzenia Rady Doradców Politycznych członkowie tego gremium omawiali aktualną sytuację związaną z reformą podatkową w ramach Polskiego Ładu[199]. Można jednak mieć uzasadnione wątpliwości, jak to było możliwe, ponieważ według Podsekretarza Stanu „Ministerstwo Finansów przeprowadziło bezprecedensową akcję informacyjną i szkoleniową, m.in. spotkania z biznesem i webinaria dla przedsiębiorców, doradców podatkowych i księgowych rozpoczęły się jeszcze przed przyjęciem przez Sejm nowych rozwiązań. Ponadto od września do połowy grudnia Ministerstwo Finansów przeszkoliło ponad 15 tys. osób – profesjonalistów, liderów zmiany, którzy będą wdrażać w firmach nowe rozwiązania”[200]. Jako ciekawostkę trzeba także wskazać, że łączna kwota wydatków Ministerstwa Finansów, związana z informowaniem i edukowaniem podatników w zakresie wprowadzanych zmian podatkowych w obszarze „reformy” pt. Polski Ład – związana z działaniami płatnymi, głównie z wykorzystaniem szerokozasięgowych środków przekazu, niezbędnych do osiągnięcia założonego efektu i zasięgu kampanii – wyniosła 10 277 634,68 zł[201].
Na tle powyższych działań rodzą się następujące pytania: „Czyżby sprawa tak z pozoru łatwa, ni stąd, ni zowąd zaczęła wnet się gmatwać?”[202], „Czy też miało być tak dobrze, a wyszło inaczej?”. Podejmując próbę odpowiedzi na nie i wspomagając się przy tym twórczością J. Szpotańskiego, należy zauważyć, iż kraj w okropny popadł zamęt i wokół słychać było podatników straszny lament, ale czy to były trudności wzrostu – nie – bałagan to po prostu![203] Podobne ujęcie prezentuje Wicemarszałek Sejmu, według którego „niestety, popełniliśmy trochę błędów na samym początku. Być może było za dużo zbyt skomplikowanych zmian naraz. Mamy informacje, że wiele osób nie jest w stanie się w tych zmianach zorientować. To dotyczy także przedsiębiorców różnego szczebla. Księgowi siedzą od wielu dni nad tym, żeby te zmiany przeczytać, zrozumieć, a następnie wprowadzić w życie. Były też pomyłki i luki, nieprecyzyjne określenia, które narobiły wiele szkód […]”[204].
W efekcie powyższych zakrojonych na szeroką skalę działań w Ministerstwie Finansów nastąpiły personalne roszady. Po pierwsze, Premier RP 24 stycznia 2022 r. powołał na stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów A. Sobonia[205], który „przeszedł […] z Ministerstwa Rozwoju i Technologii do Ministerstwa Finansów, aby wesprzeć wdrożenie Polskiego Ładu”[206]. Można a vista postawić chyba uzasadnione pytanie: „A jakie to szczególne kwalifikacje zadecydowały o wyborze na Wiceministra Finansów?”[207]. Jednakże analiza dotychczasowej praktyki w obszarze szeroko rozumianego i jednocześnie trudnego do odszyfrowania systemu „awansowania” w administracji publicznej wskazuje, że jest to zapewne wiedza zarezerwowana dla wybrańców[208]. Przykładowo: Ministrem Środowiska w 2013 r. został wieloletni Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów[209]. A wszystkim negującym ten styl zarządzania kadrami – łącznie z autorem artykułu – można zawsze rzec: „Sorry, mamy taki klimat, no niestety”[210]. Po drugie, 9 lutego 2022 r. Prezydent RP przyjął rezygnację T. Kościńskiego z funkcji Ministra Finansów[211] – kierował on pracą tego resortu od 15 listopada 2019 r.[212]. Po trzecie, z dniem 11 lutego 2022 r. Premier RP odwołał Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów J. Sarnowskiego, który pełnił tę funkcję od 28 listopada 2019 r.[213] I po czwarte, Prezydent RP z dniem 26 kwietnia 2022 r. na stanowisko Ministra Finansów powołał M. Rzeczkowską[214].
Reasumując, przeprowadzanie zmian podatkowych w pośpiechu nie może przynosić „dobrych owoców”, ponieważ powstaną „przepisy wadliwe zarówno na płaszczyźnie merytorycznej, jak i czysto legislacyjnej, w dodatku niezgodne z deklarowanym celem i sensem politycznym wprowadzanych zmian”[215]. Co więcej, można postawić pytanie, kto tak naprawdę „tworzył” regulacje związane z nowym „rajem podatkowym”[216], który w Polsce miał zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. A dokładniej, czy osoby/podmioty kreujące miały świadomość, jak prawidłowo wygląda legislacja podatkowa oraz czy miały do tego stosowne kompetencje, sprofilowane pod kątem podatkowego wykształcenie i doświadczenia? Pewne światło rzuca na to sformułowana w formie negatywnych przesłanek teza W. Modzelewskiego, według którego w Polsce na pewno nie rządzą podatkami i prawem podatkowym: a) „politycy posiadający demokratyczną legitymację sprawowania władzy (większość parlamentarna); b) urzędnicy ministerstwa finansów: oczywiście oni formalnie »kleją« przedkładane w Sejmie przepisy, ale bardzo często (z reguły?) nie mają wpływu na ich rzeczywisty kształt; c) »niezależni eksperci«[217]. Przywołany autor twierdzi, że »wiodący« [jest – przyp. I.N.] udział w formalnym procesie legislacyjnym (czyli urzędniczym) tzw. ludzi z rynku, czyli byłych (?) pracowników z reguły zagranicznych firm zajmujących się głównie »optymalizacją podatkową« swoich klientów”[218].
Poczynione uwagi pozwalają na sformułowanie wniosku natury ogólnej, że wyłącznie profesjonalna kadra urzędnicza (apolityczna służba cywilna)[219] powinna zasilać administrację danin publicznych, a w szczególności całą Krajową Administrację Skarbową oraz Ministerstwo Finansów. Natomiast nominaci z tzw. szeroko rozumianych sektorów bankowego, handlowego oraz korporacyjno-podatkowego nigdy nie gwarantowali i nie będą właściwie „zabezpieczać” sprawnie działającego aparatu administracji podatkowej (skarbowej) w obszarze wymiaru, poboru i egzekucji danin publicznoprawnych[220]. Niestety, w ostatnim dwudziestoleciu wszystkie ekipy rządowe skutecznie „upolityczniły” służbę cywilną, która przecież powinna być neutralna[221], zapominając, że „żadnego państwa nie stać na biedną administrację, ponieważ jej bieda generuje kłopoty”[222].
W pewnym uproszczeniu można rzec, że po tzw. koncertowym blamażu całego pakietu ustaw podatkowych zatytułowanych Polski Ład Podatkowy to określenie straciło na atrakcyjności (sic!). Przedstawiciele Ministerstwa Finansów, ale nie tylko, unikają powyższego terminu, a w jego miejsce pojawił się zwrot Niskie Podatki. W każdym razie określenie „Polski Ład” na stronie internetowej Ministerstwa Finansów ostatni raz pojawiło się 1 marca 2022 r. w zakładce pt. Ułatwienia dla Podatkowych Grup Kapitałowych (PGK) w Polskim Ładzie[223]. Oznacza to, że od tzw. przejęcia nadzoru nad Polskim Ładem przez nowego Wiceministra Finansów nastąpiła chyba także zmiana w nazewnictwa na Niskie Podatki[224] i zapewne dlatego już od 13 kwietnia 2022 r. na stronie internetowej Ministerstwa Finansów mowa jest o Niskich Podatkach[225], z pominięciem „grzechu pierwotnego” pt. Podatkowy Polski Ład.
Zdaniem kierownictwa Ministerstwa Finansów „wszystkie zmiany [z obszaru pt. Niskie Podatki – przyp. I.N.] są na korzyść podatnika. […] Propozycje zostały przedyskutowane ze wszystkimi zainteresowanymi środowiskami, szczegółowo przeanalizowane, uzgodnione i przyjęte przez rząd”[226]. Ponadto „zmiany, które od lat są realizowane w Ministerstwie Finansów, mają uczynić podatki nie tylko niższymi, ale równocześnie bardziej sprawiedliwymi i przyjaznymi w płaceniu”[227]. Co więcej, zdaniem „decydentów podatkowych” z Ministerstwa Finansów „dołożyliśmy wszelkich starań, żeby zmiany w PIT były efektem dialogu społecznego i szerokiego konsensusu. Zostaje wszystko to, co dobre, czyli 30 tys. zł kwoty wolnej od podatku i 120 tys. zł rocznie w progu podatkowym. PIT będzie niższy, bo ledwie 12-procentowy. Zlikwidujemy też nieprzewidywalną i skomplikowaną tzw. ulgę dla klasy średniej i przywrócimy wspólne rozliczenie z dzieckiem dla samotnych rodziców. Do zaproponowanych przez nas rozwiązań dołożyliśmy kilka nowych, których oczekiwała od nas opinia publiczna”[228]. Należy też odnotować, że według Wiceministra Finansów ma dojść także do zlikwidowania patologii dualizmu zaliczkowego, który obowiązywał od 1 stycznia 2022 r.[229]
Niestety, pomimo licznie przywoływanych zapewnień ze strony Ministerstwa Finansów, Krajowej Administracji Skarbowej, Premiera RP, przede wszystkim podatnicy, ale także pracownicy/funkcjonariusze rządowej administracji finansowej nie są w stanie już zaufać tzw. fenomenalnym podatkowym produktom legislacyjnym[230]. Nawet – w co trudno uwierzyć – Premier RP w ramach udzielonego wywiadu dla podcastu „Przygody Przedsiębiorców” stwierdził, że „jest rozczarowany funkcjonowaniem flagowej reformy gospodarczej”[231], gdyż „zmiany w ramach Polskiego Ładu nie zostały »w odpowiedni sposób zorganizowane« [...] Źle oceniam, ponieważ pewne kwestie nie zostały we właściwy sposób ocenione. Przede wszystkim to mitręga po stronie księgowej. Księgowi, przedsiębiorcy, wszyscy, którzy muszą rozliczać podatki: swoje, pracowników, mają prawo do prostoty, do uproszczenia tego systemu i to jest dzieło, które jest przed nami […]”[232]. Prezes Rady Ministrów wyraził jednak przekonanie, że „przy wielkich zmianach, wielkich projektach, gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą. Tak się niestety stało”[233]. Powstaje zatem w pełni uzasadnione pytanie: „Skoro nie umieli napisać przepisów, to dlaczego teraz wiedzą, jak je wyjaśnić[234], interpretować i właściwie poprawiać?”. Niestety, zmiany przepisów podatkowych, „w dodatku niezgodne z deklarowanym celem i sensem politycznym”[235] partii/koalicji rządzącej, funkcjonujące pod hasłem Podatkowy Polski Ład/Niskie Podatki, „obnażyły wszystkie znane już od kilkunastu lat wady procesu tworzenia przepisów podatkowych”[236] z mocno w ostatnich miesiącach nagłaśnianym procesem konsultacji społecznych. Obecnie zauważa się, że „nadszedł czas na analizę uwag, dyskusję i korektę projektu pod kątem oczekiwanych zmian wypracowanych w konsensusie ze stroną społeczną”[237]. Co więcej, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów podnosił, że „proponowane zmiany są odpowiedzią na sygnały płynące od podatników, w tym przedsiębiorców oraz ekspertów […] Zachęcam wszystkich do aktywnego udziału w konsultacjach. Zależy nam na tym, by ostateczny kształt przepisów został wypracowany w porozumieniu ze stroną społeczną, w tym z organizacjami pracodawców, związkami zawodowymi, księgowymi i doradcami podatkowymi”[238].
Niestety, zdaniem autora niniejszej publikacji jest już za późno na konsultacje społeczne z prawdziwego zdarzenia, a czynione w tym obszarze marketingowo-populistyczne zabiegi należy postrzegać wyłącznie w formie ilościowej, a nie jakościowej[239]. Innymi słowy, „eksperyment” wykonany, szkoda tylko, że totalnie nieudany[240].
Bardzo trudno opanować sztukę odkodowywania sensu artykułowanych przez podmioty administracji rządowej intelektualno-propagandowych konstruktów, formułowanych podobno na bazie obowiązujących regulacji z zakresu prawa podatkowego[241]. Niestety, dokonywana przez nich sui generis „wykładnia/interpretacja” przepisów prawa podatkowego co do zasady chyba niekoniecznie jest właściwa, jeśli chodzi o rzeczoną gałąź (dziedzinę) prawa. Bez wątpienia brak sprofilowanego wykształcenia w powyższym obszarze działa wyłącznie in minus[242]. Co więcej, tego „deficytu” nie „nadrobi” się „przynależnością mentalną”, a nawet jawnym solidaryzowaniem się z partią/koalicją rządzącą. Ten ostatni modus operandi nie zadziała także poprzez występowanie np. na briefingach prasowych. Parafrazując J.T. Stanisławskiego, można nawet chyba przyjąć, że wśród podmiotów administracji rządowej z zakresu danin publicznoprawnych byli, są i zapewne będą młodzi gniewni, co nie czytali, i starsi, co zapomnieli[243]. Chcąc nie chcąc – zdaniem doktryny – takie postawy należy oceniać w kategoriach „nieodpowiedzialności moralnej”[244], ponieważ świadomość podatkowoprawna powinna stanowić warunek sine qua non zarówno przy stanowieniu, stosowaniu, jak i przestrzeganiu prawa podatkowego, zasada ignorantia iuris nocet zawsze będzie bowiem pogarszać „położenie prawne podatnika”[245].
Autor przyłącza się do żywionej przez C. Kosikowskiego nadziei, że „kiedyś będziemy mieli też »kompetentny korpus urzędników podatkowych/skarbowych« z prawdziwego zdarzenia, który pomny swojej powinności zadba zarówno o państwo, jak i o podatników […], a wiedza podatkowa dotrze pod strzechy władzy publicznej”[246]. I nie będziemy już słyszeć m.in. od Premiera RP, że „litera prawa przestrzegana w czasach III RP nie była wystarczającym komponentem sprawiedliwej rzeczywistości – legalizm i litera prawa służyły, w pewnym uproszczeniu, zazwyczaj tym, którzy byli silniejsi. Jak dodał – duch prawa i wola narodu musi być brany pod uwagę […]”[247]. W takim razie powstaje uzasadnione pytanie: „Gdzie był duch prawa i wola narodu podczas reformowania: po pierwsze, administracji danin publicznoprawnych pod hasłem konsolidacji administracji skarbowo-podatkowo-celnej w Krajową Administrację Skarbową, a po drugie, ustaw normujących oraz permanentnie nowelizujących akty prawne związane z Podatkowym Polskim Ładem i kolejną jego – od 1 lipca 2022 r. – »edycją« pt. Niskie Podatki?”. Jednakże w pewnym obszarze należy zgodzić się Premierem RP, kiedy przywołuje słowa J. Korczaka, że „dziecko chce być dobre. Jeśli nie umie – naucz. Jeśli nie wie – wytłumacz, jeśli nie może – pomóż. Myślę, że to jest credo dla nas wszystkich na całe życie. Kiedy uczymy dzieci dobra, to sami stajemy się lepsi. Kiedy pokazujemy dzieciom piękny świat, to sami dostrzegamy jego wyjątkowość”[248]. Analogicznie poczynione w publikacji uwagi mają m.in. na celu wskazanie mankamentów w deklarowanych przez przedstawicieli administracji publicznej „manifestach podatkowo-organizacyjnych”, zgodnie z tezą Amicus Plato, sed magis amica veritas[249]. Co więcej, za C. Kosikowskim powtórzyć należy, że „zarówno sprawujący władzę, jak i opodatkowani muszą mieć świadomość, iż zakres wiedzy o podatkach jest obszerny oraz interdyscyplinarny”[250]. Jednakże „zakres minimalnej wiedzy władzy publicznej o podatkach powinien być […] szerszy niż minimalna wiedza opodatkowanych”[251]. I tu dochodzimy do największego dylematu – „jak dotrzeć do tych, którzy wiedzę o podatkach posiąść powinni, ale nie mają na to specjalnej ochoty”[252]. Autor pozostaje jednak w nadziei, że niniejsza publikacja „uczyni postęp w prawie podatkowym” wśród powyższych podmiotów, ponieważ większą krzywdę sprawującym władzę wyrządzi się, nie stawiając im odpowiednio wysokich wymagań[253]!
Antonów D., Wybrane problemy wykładni prawa podatkowego, [w:] Księga jubileuszowa Profesora Ryszarda Mastalskiego. Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego, red. W. Miemiec, Warszawa 2009.
Arogancja to jeno, czy brak zdolności czytania ze zrozumieniem? (sonda), b.d., https://www.skarbowcy.pl/blaster/extarticle.php?show=articlearticle_id=27902 (dostęp: 11.06.2022).
„Budujemy państwo szczęśliwych rodzin”. Minister Maląg o Polskim Ładzie, 2022, https://regiony.tvp.pl/57825529/budujemy-panstwo-szczesliwych-rodzin-minister-malag-o-polskim-ladzie#! (dostęp: 29.07.2022).
Bieńkowska – sorry taki mamy klimat, 2014, https://www.youtube.com/watch?v=dNk_CDwTOVQ (dostęp: 5.07.2022).
Bieńkowska o kłopotach pasażerów pociągów: sorry, taki mamy klimat, 2014, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/elzbieta-bienkowska-sorry-mamy-taki-klimat/nrg5f (dostęp: 5.07.2022).
Bruszewski G., Artur Soboń przejdzie do Ministerstwa Finansów, 2022, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8339293,artur-sobon-ministerstwo-finansow.html (dostęp: 5.07.2022).
Brzeziński B., Arbitraż podatkowy – rzecz do rozważenia, „Procedury Administracyjne i Podatkowe” 2021, nr 4.
Brzeziński B., Dyskurs prawniczy, interpretacja i argumentacja. Kilka uwag, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 3, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.03.01
Brzeziński B., Kilka uwag o polityce podatkowej, [w:] Prawo skarbowe i prawo finansowe. Szkoły i uczniowie. Kilka uwag. Księga dedykowana Pamięci Profesora Jerzego Lubowickiego, red. C. Kosikowski, Białystok 2013.
Brzeziński B., O niedoskonałościach podatkowego języka prawniczego, „Kazus Podatkowy” 2020, nr 4.
Brzeziński B., O niedoskonałościach podatkowego języka prawniczego cz. II, „Kazus Podatkowy” 2020, nr 5.
Brzeziński B., O zjawisku nadużycia prawa podatkowego przez administrację podatkową, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2014, nr 1.
Brzeziński B., Podatki a etyka. Refleksje na kanwie lektury książki Andrzeja Gomułowicza, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2013, nr 4.
Brzeziński B., Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2008.
Brzeziński B., Prawo podatkowe. Zagadnienia teorii i praktyki, Toruń 2017.
Brzeziński B., Szkice z wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2002.
Brzeziński B., Współczesne problemy organizacji i działania administracji podatkowej na świecie, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2002, nr 2.
Brzeziński B., Wstęp do nauki prawa podatkowego, Toruń 2001.
Brzeziński B., Wykładnia prawa podatkowego – aspekty językowe, „Kazus Podatkowy” 2021, nr 4.
Brzeziński B., Wykładnia prawa podatkowego – zagadnienia ogólne, „Kazus Podatkowy” 2021, nr 3.
Brzeziński B., Wykładnia prawa podatkowego, Gdańsk 2013.
Brzeziński B., Wykładnia prawa podatkowego, [w:] Prawo podatkowe. Teoria. Instytucje. Funkcjonowanie, red. B. Brzeziński, Toruń 2009.
Brzeziński B., Założenia aksjologiczne i podstawy organizacji systemu sygnalizacji w prawie podatkowym, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 2, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.02.01
Brzeziński B., Nykiel W., Stan prawa podatkowego w Polsce. Raport 2000, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2000, nr 1.
Brzeziński B., Nykiel W., Stan prawa podatkowego w Polsce. Raport 2005, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2006, nr 1.
Brzeziński B., Nykiel W., Stan prawa podatkowego w Polsce. Raport 2010, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2011, nr 1.
Czynić postęp w prawie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Birucie Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, red. W. Robaczyński, Łódź 2017.
Ćwik-Bury A., Zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań. Refleksje na gruncie prawa podatkowego, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 3, https://doi.org/10.18778/1509-877X (dostęp: 2.03.2022)
Dębowska-Romanowska T., Prawo finansowe. Część konstytucyjna wraz z częścią ogólną, Warszawa 2010.
Do Premiera-Służba Cywilna, 2020, https://celnicy.pl/threads/do-premiera-sluzba-cywilna.16913/ (dostęp: 5.07.2022).
Dróżdż W., Jak i po co powstała Krajowa Administracja Skarbowa? W czym pomaga przedsiębiorcom?, 2021, https://opoka.news/jak-i-po-co-powstala-krajowa-administracja-skarbowa-w-czym-pomaga-przedsiebiorcom (dostęp: 16.07.2022).
Duniewska Z., Ignorantia iuris w prawie administracyjnym, Łódź 1998.
Elzenberg H., Kłopoty z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu. Pisma, t. 2, Kraków 1994.
Etel L., Tworzenie prawa podatkowego przez władzę lokalną, [w:] Księga jubileuszowa Profesora Ryszarda Mastalskiego. Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego, red. W. Miemiec, Warszawa 2009.
Frączak P., Izdebski K., Kopińska G., Michałek W., Vetulani-Cęgiel A., Polski BezŁad Legislacyjny. Rządowy i parlamentarny proces legislacyjny w pierwszych dwóch latach IX kadencji (15 listopada 2019 – 15 listopada 2021). XIV raport Obywatelskiego Forum Legislacji, 2022, https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2022/04/Polski.BezLad.Legislacyjny_XIV.Raport.Obywatelskieg.Forum_.Legislacji.pdf (dostęp: 11.07.2022).
Gomułowicz A., Ingerencyjny charakter prawa podatkowego, [w:] Współczesne problemu prawa podatkowego. Teoria i praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogumiłowi Brzezińskiemu, tom I, red. J. Głuchowski, Warszawa 2019.
Gomułowicz A., Moralność podatkowa – uwarunkowania i zasadnicze dylematy, [w:] Ex iniuria non oritur ius. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Wojciecha Łączkowskiego, red. A. Gomułowicz, J. Małecki, Poznań 2003.
Gomułowicz A., Podatnik a władza – problem bezpieczeństwa prawnego, [w:] Ochrona praw podatnika. Diagnoza sytuacji, red. A. Franczak, Warszawa 2021.
Gomułowicz A., Rysa na obliczu Temidy, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 2, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.02.02
Gomułowicz A., Zasada bezpieczeństwa prawnego podatnika a orzecznictwo sądownictwa administracyjnego, „Przegląd Podatkowy” 2022, nr 6.
Gomułowicz A., Związki prawa cywilnego z prawem podatkowym, „Przegląd Podatkowy” 1996, nr 11.
Grycuk A., Motywacja i satysfakcja z pracy/służby w KAS, Ministerstwo Finansów, Departament Budżetu, Majątku i Kadr KAS Webinar, 24.03.2022.
Halicki A., Petycja w sprawie przeprowadzenia przez Ministerstwo Finansów badania poziomu satysfakcji pracowników i funkcjonariuszy służby celno-skarbowej pod kątem oceny procesu wdrożenia Krajowej Administracji Skarbowej, 2017, https://mf-arch2.mf.gov.pl/c/document_library/get_file?uuid=2b3da488-cd1c-41cd-96f2-4e0950621cb9groupId=764034 (dostęp: 11.07.2022).
Halicki A., Służba w Służbie Celno-Skarbowej, Szczecin 2021.
Hebal-Jezierska M., Wybrane problemy związane z wprowadzeniem prostego języka, „Oblicza Komunikacji” 2019, nr 11, https://wuwr.pl/okom/article/download/12786/11569/ (dostęp: 25.06.2022).
Informacja Szefa KAS do Pracowników i Funkcjonariuszy, 2020, https://celnicy.pl/threads/informacja-szefa-kas-do-pracownikow-i-funkcjonariuszy.16853/ (dostęp: 12.07.2022).
Inteligencja serca i rozumu, 2017, https://www.uni.lodz.pl/aktualnosc/szczegoly/inteligencja-serca-i-rozumu-jubileusz-pani-profesor-biruty-petrykowskiej-lewaszkiewicz (dostęp: 30.06.2022).
Interpelacje, zapytania, pytania i oświadczenia poselskie, minister finansów, b.d., https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/interpelacje.xsp?view=6cat=minister%20finans%C3%B3wpage=2 (dostęp: 11.07.2022).
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Premier Mateusz Morawiecki spotkał się z prezydentami miast, by porozmawiać o Polskim Ładzie dla samorządowców, 2021, https://www.gov.pl/web/premier/premier-mateusz-morawiecki-spotkal-sie-z-prezydentami-miast-by-porozmawiac-o-polskim-ladzie-dla-samorzadowcow (dostęp: 6.07.2022).
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Premier o formach stanowienia prawa w zmieniającym się świecie, 2022, https://www.gov.pl/web/premier/premier-o-formach-stanowienia-prawa-w-zmieniajacym-sie-swiecie (dostęp: 5.07.2022).
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Premier otworzył piknik w KPRM: Drogie dzieci, Kancelaria Premiera należy dzisiaj do Was, 2022, https://www.gov.pl/web/premier/premier-otworzyl-piknik-w-kprm-drogie-dzieci-kancelaria-premiera-nalezy-dzisiaj-do-was (dostęp: 8.07.2022).
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Premier: rozszerzamy Tarczę Antyputinowską o pakiet wsparcia dla kredytobiorców, 2022, https://www.gov.pl/web/premier/premier-rozszerzamy-tarcze-antyputinowska-o-pakiet-wsparcia-dla-kredytobiorcow (dostęp: 1.07.2022).
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Seniorzy mogą liczyć na wsparcie rządu. W 2022 r. wypłacimy 14. emeryturę, 2022, https://www.gov.pl/web/premier/seniorzy-moga-liczyc-na-wsparcie-rzadu-w-2022-r-wyplacimy-14-emeryture (dostęp: 4.06.2022).
Kazik, Jeszcze Polska..., b.d., https://www.tekstowo.pl/piosenka,kazik,jeszcze_polska__.html (dostęp: 5.09.2022).
Kienzler I., Kronika PRL 1944–1989. Uroczystości i święta, t. I, Warszawa 2015.
Konferencja „5 lat Krajowej Administracji Skarbowej”, b.d., https://www.youtube.com/watch?v=d1EbRx8oUdU (dostęp: 2.10.2022).
Kosikowski C., Podatki. Problem władzy publicznej i podatników, Warszawa 2007.
Kosikowski C., Ustawa podatkowa, geneza, ewolucja i stan prawny, tworzenie, kontrola, wykładnia, wykonywanie, Warszawa 2006.
Kościński: Najważniejsze jest niskie bezrobocie, „Dziennik Gazeta Prawna”, 5.11.2021, https://finanse.gazetaprawna.pl/artykuly/8285821,koscinski-niskie-bezrobocie.html (dostęp: 2.07.2022).
Kościński o Polskim Ładzie: błędne są koncepcje, a one przychodziły z zewnątrz, 2022, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/kfniskieoscinski-o-polskim-ladzie-bledne-sa-koncepcje-a-one-przychodzily-z-zewnatrz/cw1espl (dostęp: 5.07.2022).
Kotarbiński T., Kurs logiki dla prawników, Warszawa 1974.
Kotarbiński T., Wybór pism, t. I: Myśli o działaniu, Warszawa 1957.
Krajowa Administracja Skarbowa. Komentarz, red. A. Melezini, K. Teszner, Warszawa 2018.
List Prezesa Rady Ministrów M. Morawieckiego z dnia 21 września 2018 r. z okazji Centralnych Obchodów Dnia Krajowej Administracji Skarbowej, 2018, https://mf-arch2.mf.gov.pl/c/document_library/get_file?uuid=35163323-c828-4794-a92d-88e24bbe43ea&groupId=764034 (dostęp: 10.07.2022).
List Prezydenta RP A. Dudy z 21 września 2018 r. z okazji Centralnych Obchodów Dnia Krajowej Administracji Skarbowej, 2018, https://mf-arch2.mf.gov.pl/c/document_library/get_file?uuid=36675ad6-dba2-45d6-9d22-fa45cada3c8c&groupId=764034 (dostęp: 10.07.2022).
List Szefa KAS, 2020, https://celnicy.pl/threads/list-szefa-kas.16798/ (dostęp: 1.07.2022).
Łączkowski W., Granice prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015, nr 4, https://doi.org/10.14746/rpeis.2015.77.4.1
Łopatka A., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1969.
Maciej Grabowski ministrem ochrony środowiska, 2013, https://www.rp.pl/polityka/art5285551-maciej-grabowski-ministrem-ochrony-srodowiska (dostęp: 1.07.2022).
Maciej Grabowski nowym ministrem środowiska, 2013, https://www.gramwzielone.pl/trendy/8677/maciej-grabowski-nowym-ministrem-srodowiska (dostęp: 1.07.2022).
Maląg: Polski Ład oznacza więcej pieniędzy w kieszeni emerytów niż po wypłacie „czternastek”, 2022, https://www.tvp.info/57882662/minister-malag-polski-lad-spowoduje-ze-w-kieszeni-emerytow-zostanie-wiecej-pieniedzy-niz-po-wyplacie-czternastek (dostęp: 18.07.2022).
Małecki J., Ignorantia iuris w prawie podatkowym, „Gdańskie Studia Prawnicze. Studia Prawno-Finansowe” 2007, t. XVI.
Mariański A., Ciężar dowodu w postępowaniu podatkowym a tendencje orzecznicze, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2004, nr 3.
Mastalski R., Stanowienie prawa podatkowego a jego wykładnia i stosownie w ramach porządku prawnego Unii Europejskiej, „Prawo i Podatki” 2005, nr 2.
Mastalski R., Tworzenie prawa podatkowego a jego stosowanie, Warszawa 2016.
Mastalski R., Wprowadzenie do prawa podatkowego, Warszawa 1995.
Michalska-Badziak R., Podmioty administrujące, [w:] Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, red. M. Stahl, Warszawa 2013.
Mikołajczyk D., Służba Celno-Skarbowa ma już za sobą falę odejść? Nadinsp. Rzeczkowska o sytuacji kadrowej formacji, 2022, https://infosecurity24.pl/sluzby-mundurowe/krajowa-administracja-skarbowa/sluzba-celno-skarbowa-ma-juz-za-soba-fale-odejsc-nadinsp-rzeczkowska-o-sytuacji-kadrowej-formacji?fbclid=IwAR2Oag5fSp0xtlxrj-VgxUED6F-l4W6Iz-FvAQlw_AHbMcWUlzMeZxF54Io (dostęp: 25.06.2022).
Milewska M., Ślepa kuchnia. Jedzenie i ideologia w PRL, Warszawa 2021.
Milewska M., Ukradzione święto. Dożynki w PRL, „Zeszyty Wiejskie” 2020, z. 26, https://doi.org/10.18778/1506-6541.26.08
Minister finansów: musimy przyglądać się każdej złotówce, ale 500 plus zostaje, 2022, https://businessinsider.com.pl/finanse/minister-finansow-magdalena-rzeczkowska-liczymy-kazda-zlotowke/d0s9q9g (dostęp: 4.09.2022).
Ministerstwo Finansów – Krajowa Administracja Skarbowa, Podatkowy Polski Ład – nowe rozwiązania już od 1 stycznia, 2021, https://www.gov.pl/web/kas/podatkowy-polski-lad--nowe-rozwiazania-juz-od-1-stycznia (dostęp: 9.07.2022).
Ministerstwo Finansów – Krajowa Administracja Skarbowa, Posiedzenie Forum Administracji Podatkowych przedstawicieli OECD, 2021, https://www.gov.pl/web/kas/posiedzenie-forum-administracji-podatkowych-przedstawicieli-oecd (dostęp: 11.07.2022).
Ministerstwo Finansów, #NiskiePodatki: Informacje dla dostawców systemów i usług IT, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/niskiepodatki-informacje-dla-dostawcow-systemow-i-uslug-it (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, #NiskiePodatki. Sejm przyjął ustawę, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/niskiepodatki-sejm-przyjal-ustawe (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, 90 proc. emerytów i rencistów skorzysta na Polskim Ładzie, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/90-emerytow-i-rencistow-skorzysta-na-polskim-ladzie (dostęp: 9.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Anna Chałupa. Podsekretarz Stanu, Zastępca Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, b.d., https://www.gov.pl/web/finanse/anna-chalupa (dostęp: 25.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Artur Soboń nowym wiceministrem finansów, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/artur-sobon-nowym-wiceministrem-finansow (dostęp: 8.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Artur Soboń. Sekretarz Stanu, b.d., https://www.gov.pl/web/finanse/artur-sobon (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Bartosz Zbaraszczuk. Sekretarz Stanu, Szef Krajowej Administracji Skarbowej, b.d., https://www.gov.pl/web/finanse/bartosz--zbaraszczuk (dostęp: 4.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Centralne obchody Dnia Krajowej Administracji Skarbowej, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/centralne-obchody-dnia-kas-2021 (dostęp: 19.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Centralne obchody Dnia Krajowej Administracji Skarbowej, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/centralne-obchody-dnia-krajowej-administracji-skarbowej (dostęp: 21.09.2022).
Ministerstwo Finansów, Curriculum Vitae – Tadeusz Kościński, 2020, https://www.ebrd.com/documents/comms-and-bis/cv-koscinski.pdf (dostęp: 13.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Dyżury w Urzędach Skarbowych w zakresie Polskiego Ładu, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/dyzury-w-urzedach-skarbowych-w-zakresie-polskiego-ladu (dostęp: 3.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Działania MF i KAS w 2021 roku, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/dzialania-mf-i-kas-w-2021-roku (dostęp: 23.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Jak klienci oceniają wizytę w urzędzie skarbowym – wyniki badania, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/jak-klienci-oceniaja-wizyte-w-urzedzie-skarbowym-wyniki-badania (dostęp: 11.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Jesteśmy obecni na „IGF 2021” w Katowicach, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/jestesmy-obecni-na-igf-2021-w-katowicach (dostęp: 13.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Jeszcze bliższa współpraca między MF i SGH, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/jeszcze-blizsza-wspolpraca-miedzy-mf-i-sgh (dostęp: 8.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Jutro wchodzi w życie Podatkowy Polski Ład, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/jutro-wchodzi-w-zycie-podatkowy-polski-lad (dostęp: 4.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Kolejna zmiana w Kierownictwie Ministerstwa Finansów, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/kolejna-zmiana-w-kierownictwie-ministerstwa-finansow (dostęp: 5.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Kolejne korzystne zmiany w PIT w ramach #NiskiePodatki po konsultacjach społecznych, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/kolejne-korzystne-zmiany-w-pit-w-ramach-niskiepodatki-po-konsultacjach-spolecznych (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Korzystne zmiany w Polskim Ładzie – projekt Ustawy już gotowy, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/korzystne-zmiany-w-polskim-ladzie-projekt-ustawy-juz-gotowy (dostęp: 10.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Livechaty o Polskim Ładzie: kolejny cykl spotkań już w przyszłym tygodniu, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/livechaty-o-polskim-ladzie-kolejny-cykl-spotkan-juz-w-przyszlym-tygodniu (dostęp: 2.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Magdalena Rzeczkowska nowym ministrem finansów, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/magdalena-rzeczkowska-nowym-ministrem-finansow (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, MF i KAS wspierają uczciwy biznes i walczą z przestępczością ekonomiczną, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/mf-i-kas-wspieraja-uczciwy-biznes-i-walcza-z-przestepczoscia-ekonomiczna (dostęp: 15.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Minister Teresa Czerwińska na XI Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach, 2019, https://www.gov.pl/web/finanse/minister-teresa-czerwinska-na-xi-europejskim-kongresie-gospodarczym-w-katowicach (dostęp: 5.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Finansów zakończyło konsultacje w sprawie m.in. obniżki PIT z 17 proc. na 12 proc., 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/ministerstwo-finansow-zakonczylo-konsultacje-w-sprawie-min-obnizki-pit-z-17-proc-na-12-proc (dostęp: 7.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Ministrowie finansów, 2019, https://www.gov.pl/web/finanse/ministrowie-finansow (dostęp: 7.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Niskie podatki – zapraszamy na bezpłatne spotkania informacyjne, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/niskie-podatki--zapraszamy-na-bezplatne-spotkania-informacyjne (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Nowa usługa w e-Urzędzie Skarbowym, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/nowa-usluga-w-e-urzedzie-skarbowym (dostęp: 23.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Nowe rozwiązania podatkowe MF przyjęte przez rząd, 2020, https://www.gov.pl/web/finanse/nowe-rozwiazania-podatkowe-mf-przyjete-przez-rzad (dostęp: 3.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Nowe usługi w e-Urzędzie Skarbowym, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/nowe-uslugi-w-e-urzedzie-skarbowym (dostęp: 11.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Nowoczesny, sprawiedliwy i konkurencyjny system podatkowy w Polsce, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/nowoczesny-sprawiedliwy-i-konkurencyjny-system-podatkowy-w-polsce (dostęp: 2.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Piotr Patkowski. Podsekretarz Stanu, Główny Rzecznik Dyscypliny Finansów Publicznych, b.d., https://www.gov.pl/web/finanse/piotr-patkowski (dostęp: 16.06.2022).
Ministerstwo Finansów, PIT niższy o 5 punktów procentowych. Zmiany w systemie podatkowym, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/pit-nizszy-o-5-punktow-procentowych-zmiany-w-systemie-podatkowym (dostęp: 8.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Podatki 2015–2022. Korzystne zmiany dla Polaków, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/podatki-2015--2022-korzystne-zmiany-dla-polakow (dostęp: 8.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Podatkowy Polski Ład – nowe rozwiązania już od 1 stycznia, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/podatkowy-polski-lad--nowe-rozwiazania-juz-od-1-stycznia (dostęp: 4.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Podatkowy Polski Ład: gdzie znajdziesz informacje i odpowiedzi na swoje pytania, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/podatkowy-polski-lad-gdzie-znajdziesz-informacje-i-odpowiedzi-na-swoje-pytania (dostęp: 6.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Podatkowy Polski Ład: Pytania możesz zadać również przez formularz on-line, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/podatkowy-polski-lad-pytania-mozesz-zadac-rowniez-przez-formularz-on-line (dostęp: 10.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Podatkowy Polski Ład w pigułce, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/podatkowy-polski-lad-w-pigulce (dostęp: 1.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Podpisanie listu intencyjnego w sprawie powołania uczelni kształcącej kadry resortu finansów, 2021, https://www.youtube.com/watch?v=Efd8qgrNFcc (dostęp: 8.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Polski Ład – codzienne wsparcie dla podatników, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/polski-lad--codzienne-wsparcie-dla-podatnikow (dostęp: 7.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Polski Ład – informacja dla księgowych, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/polski-lad--informacja-dla-ksiegowych (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Polski Ład – wsparcie MF i KAS dla podatników, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/polski-lad--wsparcie-mf-i-kas-dla-podatnikow (dostęp: 1.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Polski Ład. Dyżur telefoniczny na antenie RMF, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/polski-lad-dyzur-telefoniczny-na-antenie-rmf (dostęp: 2.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Polski Ład: Livechaty też w przyszłym tygodniu, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/polski-lad-livechaty-tez-w-przyszlym-tygodniu (dostęp: 25.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Polski Ład wsparciem dla pracowników i rodzin, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/polski-lad-wsparciem-dla-pracownikow-i-rodzin (dostęp: 2.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Polski Ład: Zapraszamy na cykl spotkań online, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/polski-lad-zapraszamy-na-cykl-spotkan-online (dostęp: 29.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Powołanie Rady Edukacji Finansowej, 2019, https://www.gov.pl/web/finanse/powolanie-rady-edukacji-finansowej (dostęp: 10.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Powstanie uczelnia kształcąca kadry resortu finansów, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/powstanie-uczelnia-ksztalcaca-kadry-resortu-finansow (dostęp: 10.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Prezydent podpisał ustawę wprowadzającą #NiskiePodatki, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/prezydent-podpisal-ustawe-wprowadzajaca-niskiepodatki (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Prosty język. Wyzwania w komunikacji zdalnej. Ulga językowa, 2021, https://power.wup-katowice.pl/file/download/691 (dostęp: 23.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Rząd przyjął projekt ustawy obniżający PIT do 12%, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/rzad-przyjal-projekt-ustawy-obnizajacy-pit-do-12 (dostęp: 7.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Tadeusz Kościński ministrem finansów, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/tadeusz-koscinski-ministremfinansow (dostęp: 7.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Ułatwienia dla Podatkowych Grup Kapitałowych (PGK) w Polskim Ładzie, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/ulatwienia-dla-podatkowych-grup-kapitalowych-pgk-w-polskim-ladzie (dostęp: 5.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Ustawa wprowadzająca automatyzację załatwiania spraw przez KAS z podpisem Prezydenta, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/ustawa-wprowadzajaca-automatyzacje-zalatwiania-spraw-przez-kas-z-podpisem-prezydenta (dostęp: 11.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Wizyta minister Czerwińskiej na północno-wschodnich granicach, 2019, https://www.gov.pl/web/finanse/wizyta-minister-czerwinskiej-na-polnocno-wschodnich-granicach (dostęp: 1.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Wizyta minister finansów Teresy Czerwińskiej w woj. śląskim, 2019, https://www.gov.pl/web/finanse/wizyta-minister-finansow-teresy-czerwinskiej-w-woj-slaskim (dostęp: 11.06.2022).
Ministerstwo Finansów, Wsparcie dla kredytobiorców, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/wsparcie-dla-kredytobiorcow (dostęp: 1.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Wyróżniliśmy zasłużonych dla finansów publicznych, 2021, https://www.gov.pl/web/finanse/wyroznilismy-zasluzonych-dla-finansow-publicznych (dostęp: 18.06.2022).
Ministerstwo Finansów, XV Ranking Urzędów Skarbowych i Izb Administracji Skarbowej Dziennika Gazety Prawnej, 2019, https://www.gov.pl/web/finanse/xv-ranking-urzedow-skarbowych-i-izb-administracji-skarbowej-dziennika-gazety-prawnej (dostęp: 11.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Zapraszamy na regionalne webinary dotyczące podatkowej części Polskiego Ładu, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/zapraszamy-na-regionalne-webinary-dotyczace-podatkowej-czesci-polskiego-ladu (dostęp: 1.07.2022).
Ministerstwo Finansów, Zmiany w Kierownictwie Ministerstwa Finansów, 2022, https://www.gov.pl/web/finanse/zmiany-w-kierownictwie-ministerstwa-finansow3 (dostęp: 5.06.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Marlena Maląg. Minister Rodziny i Polityki Społecznej, b.d., https://www.gov.pl/web/rodzina/marlena-malag (dostęp: 8.07.2022).
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Polski Ład korzystny dla emerytów i rencistów, 2022, https://www.gov.pl/web/rodzina/polski-lad-korzystny-dla-emerytow-i-rencistow (dostęp: 9.07.2022).
Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Olga Ewa Semeniuk. Sekretarz stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw, b.d., https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/olga-ewa-semeniuk (dostęp: 9.07.2022).
Miś, reż. S. Bareja, 2012, scena przywołania omyłkowo odesłanego dublera, https://www.youtube.com/watch?v=llUB6jsR_uk (dostęp: 16.06.2022).
Modernizacja KAS 2023–2025, b.d., https://www.skarbowcy.pl/blaster/extarticle.php?show=article&article_id=28267 (dostęp: 11.09.2022).
Modzelewski W., Co się da jeszcze uratować z rozpadającego się systemu podatkowego?, 2022, https://gf24.pl/30080/co-sie-da-jeszcze-uratowac-z-rozpadajacego-sie-systemu-podatkowego/ (dostęp: 5.07.2022).
Modzelewski W., Czy podatnicy, zwłaszcza będący przedsiębiorcami, mają (choć trochę) zaufania do prawa podatkowego?, 2021, https://gf24.pl/26376/czy-podatnicy-zwlaszcza-bedacy-przedsiebiorcami-maja-choc-trochezaufania-do-prawa-podatkowego/ (dostęp: 4.06.2022).
Modzelewski W., Kto w rzeczywistości rządzi polskim prawem podatkowym?, 2021, https://gf24.pl/28776/kto-w-rzeczywistosci-rzadzi-polskim-prawem-podatkowym/ (dostęp: 5.07.2022).
Modzelewski W., Łatanie „Polskiego Ładu”: tym razem dotyczy to tzw. grup VAT, 2022, https://gf24.pl/30929/latanie-polskiego-ladu-tym-razem-dotyczy-to-tzw-grup-vat/ (dostęp: 1.07.2022).
Modzelewski W., Skąd się biorą patologiczne przepisy podatkowe?, 2022, https://gf24.pl/29372/skad-sie-biora-patologiczne-przepisy-podatkowe/ (dostęp: 5.07.2022).
Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002.
Mrożek S., Czekoladki dla Prezesa, Warszawa 2018.
Najwyższa Izba Kontroli, Stan organizacji Krajowej Administracji Skarbowej, nr 159/2019/P/18/009/KBF, 2020, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/18/009/ (dostęp: 27.08.2021).
Nowak I., 120 radców skarbowych jako „elita” Krajowej Administracji Skarbowej, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2021, nr 2, https://doi.org/10.12775/PBPS.2021.007
Nowak I., An officer employed as a revenue collector in the structure of the National Revenue Administration – critical remarks, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2020, nr 3, https://apcz.umk.pl/PBPS/article/view/PBPS.2020.019/27009 (dostęp: 1.07.2022).
Nowak I., Funkcjonariusze celni w strukturze Krajowej Administracji Skarbowej – uwagi wybrane, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2019, nr 2, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2019.02.02
Nowak I., Krajowa Administracja Skarbowa – reasumpcja, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 1, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.01.04
Nowak I., Krajowa Administracja Skarbowa w świetle „standardów” stanowionego prawa oraz polityki kadrowo-płacowej – uwagi krytyczne, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2021, nr 2, https://doi.org/10.12775/PBPS.2021.008
Nowak I., Metafizyka w stosowaniu prostego języka przez Krajową Administrację Skarbową i Ministerstwo Finansów, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 3, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.03.03
Nowak I., National Revenue Administration – current organizational and financial problems, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2020, nr 2, https://doi.org/10.12775/PBPS.2020.010
Nowak I., Podatki nazywane opłatami w imię maksymalizacji dochodów budżetowych – zarys problematyki, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 2, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.02.03
Nowak I., „Polityczno-kadrowa” Krajowa Administracja Skarbowa, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2021, nr 4, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2021.04.05
Nowak I., Radca skarbowy w świetle badań empirycznych, [w:] Wyzwania współczesnego prawa podatkowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Włodzimierzowi Nykielowi w 70. rocznicę urodzin, red. A. Mariański, D. Strzelec, M. Wilk, Łódź 2023 [w druku].
Nowak I., Teszner K., Mikołajczyk J., Jednorazowe dofinansowanie przysługujące nauczycielom na zakup sprzętu, oprogramowania lub usługi dostępu do Internetu w ramach pracy zdalnej – wybrane aspekty podatkowoprawne, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2021, nr 3, https://doi.org/10.12775/PBPS.2021.017
Nykiel W., Autonomia prawa podatkowego, [w:] Konstytucja, ustrój, system finansowy państwa. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Natalii Gajl, red. T. Dębowska-Romanowska, A. Jankiewicz, Warszawa 1999.
Nykiel W., Budżet a normy prawa podatkowego, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2021, t. CXVIII, https://journals.ltn.lodz.pl/index.php/Studia-Prawno-Ekonomiczne/article/view/1223/1130 (dostęp: 23.06.2022).
Nykiel W., Konsultacje społeczne a stanowienie prawa podatkowego, [w:] Wyzwania współczesnej polityki prawa. Pani Profesor Małgorzacie Król uczniowie i przyjaciele, red. S. Wojtczak, J. Wyporska-Frankiewicz, Warszawa 2022, Legalis/el.
Nykiel W., Wykładnia prawa podatkowego wewnętrznego, międzynarodowego i prawa podatkowego Unii Europejskiej (wybrane zagadnienia), „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2004, nr 4.
Nykiel W., Sęk M., Projekt ustawy Karta Praw Podatnika z uzasadnieniem, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2018, nr 1, https://doi.org/10.18778/1509-877X.2018.01.07
Obłuski P., „Dla zwykłych obywateli, a nie dla elit”. Minister Maląg dla Niezalezna.pl o Polskim Ładzie i seniorach, b.d., https://niezalezna.pl/425835-dla-zwyklych-obywateli-a-nie-dla-elit-minister-malag-dla-niezalezna-pl-o-polskim-ladzie-i-seniorach (dostęp: 20.07.2022).
Od lipca duże zmiany w podatkach. Wiceminister mówi o „likwidacji patologii”, 2022, https://tvn24.pl/biznes/z-kraju/podatki-2022-polski-lad-stawki-pit-ulga-dla-klasy-sredniej-zmiany-od-1-lipca-2022-artur-sobon-wiceminister-finansow-komentuje-5757298 (dostęp: 6.07.2022).
Ordynacja podatkowa. Komentarz praktyczny, red. B. Brzeziński, M. Kalinowski, A. Olesińska, Gdańsk 2017.
Piekot T., Standard prostego języka w urzędzie (prezentacja), Pracownia Prostej Polszczyzny Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław b.d.
Piekot T., Zarzeczny G., Moroń E., Prosta polszczyzna w praktyce. Standaryzacja języka serwisu Obywatel.gov.pl, 2017, http://www.ppp.uni.wroc.pl/pliki/prosta_polszczyzna__w_praktyce_standaryzacja_jezyka_serwisu_obywatel_gov_pl.pdf (dostęp: 24.06.2022).
Piekot T., Zarzeczny G., Moroń E., Standard plain language w polskiej sferze publicznej, 2019, http://ppp.uni.wroc.pl/pliki/standard_plain_language_w_polskiej_sferze_publicznej.pdf (dostęp: 15.06.2022).
Pietryga T., Stec A., Minister finansów Tadeusz Kościński: Żaden samorząd nie straci na „Polskim Ładzie”, 2021, https://www.rp.pl/budzet-i-podatki/art19212071-minister-finansow-tadeusz-koscinski-zaden-samorzad-nie-straci-na-polskim-ladzie (dostęp: 29.04.2022).
Pismo Szefa Krajowej Administracji Skarbowej M. Rzeczkowskiej z okazji 4 rocznicy powstania Krajowej Administracji, b.d., https://celnicy.pl/threads/4-rocznica-kas-list-szefa-kas.17101/ (dostęp: 2.07.2022).
Pisz, tak po prostu, 2019, https://www.sluzbacywilna.info.pl/aktualnosci/1731-pisz-tak-po-prostu (dostęp: 13.06.2022).
Pogroszewska M., Joanna Stachura, dyrektor departamentu MF o zapowiadanych podwyżkach w sektorze administracji, 2021, https://www.rp.pl/Administracja/210729446-Joanna-Stachura-dyrektor-departamentu-MF-o-zapowiadanych-podwyzkach-w-sektorze-administracji.html (dostęp: 5.07.2022).
Polski Ład, Polski Ład – korzystne zmiany w rozwiązaniach systemu podatkowego, 2022, https://www.gov.pl/web/polski-lad/polski-lad--korzystne-zmiany-w-rozwiazaniach-systemu-podatkowego (dostęp: 8.07.2022).
Poznaj swego Szefa, b.d., https://www.skarbowcy.pl/blaster/extarticle.php?show=article&article_id=28331 (dostęp: 17.10.2022).
Premier Morawiecki: „przy wielkich zmianach, wielkich projektach, gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą. Tak się niestety stało”, 2022, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1254075%2Cpremier-morawiecki-przy-wielkich-zmianach-wielkich-projektach-gdzie-drwa (dostęp: 8.07.2022).
Prezentacja ze spotkania z SKAS 31.05, 2022, https://celnicy.pl/threads/prezentacja-ze-spotkania-z-skas-31-05.17770/ (dostęp: 11.07.2022).
Prezydent PL, Do uczestników obchodów Dnia Krajowej Administracji Skarbowej, 2021, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/listy/dzien-krajowej-administracji-skarbowej,35162 (dostęp: 10.07.2022).
Prezydent PL, List Prezydenta RP z okazji Dnia Krajowej Administracji Skarbowej z 20 września 2019, 2019, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/listy/list-prezydenta-rp-z-okazji-dnia-krajowej-administracji-skarbowej,5993 (dostęp: 10.07.2022).
Prezydent PL, List z okazji Dnia Krajowej Administracji Skarbowej z 21 września 2018, 2018, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/listy/list-z-okazji-dnia-krajowej-administracji-skarbowej,5659 (dostęp: 10.07.2022).
Rada Doradców Politycznych o reformie podatkowej w ramach Polskiego Ładu, 2022, https://www.gov.pl/web/premier/rada-doradcow-politycznych-o-reformie-podatkowej-w-ramach-polskiego-ladu (dostęp: 7.07.2022).
Radwan A., Urząd to nie korporacja, „Dziennik Gazeta Prawna”, 24.11.2021, nr 227(5635).
Radwan A., Żadnego państwa nie stać na biedną administrację, ponieważ jej bieda generuje kłopoty, „Dziennik Gazeta Prawna”, 23.02.2022 r., nr 37(5699).
Rzeczkowska, szefowa KAS: Zbadaliśmy jak ocenia nas podatnik, 2021, https://biznes.interia.pl/podatki/news-rzeczkowska-szefowa-kas-zbadalismy-jak-ocenia-nas-podatnik,nId,5226850#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=firefox (dostęp: 13.07.2022).
Serwis Służby Cywilnej, Sprawozdanie Szefa Służby Cywilnej o stanie służby cywilnej i o realizacji zadań tej służby, b.d., https://www.gov.pl/web/sluzbacywilna/sprawozdaniessc (dostęp: 18.09.2022).
Serwis Służby Cywilnej, Upraszczanie języka w Ministerstwie Finansów, 2021, https://www.gov.pl/web/sluzbacywilna/upraszczanie-jezyka-w-ministerstwie-finansow (dostęp: 12.06.2022).
Solska J., Minister finansów przykładnie ukarany za Polski Ład. I nic z tego nie wynika, 2022, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/rynek/2153709,1,minister-finansow-przykladnie-ukarany-za-polski-lad-i-nic-z-tego-nie-wynika.read (dostęp: 30.06.2022).
Stanisławski J.T., Z naganem do MHD (2. wersja), b.d., https://spiewnik.wywrota.pl/jan-tadeusz-stanislawski/z-naganem-do-mhd-2-wersja (dostęp: 15.06.2022).
Szpotański J., Gnom. Caryca. Szmaciak, Łomianki 2014.
Kościński o relacji urząd–mieszkaniec w inteligentnym mieście, 2016, https://www.youtube.com/watch?v=aUrU4A6paPc (dostęp: 15.06.2022).
Tarcza antyinflacyjna. Blokada etatów w administracji. „Każdej złotówce będziemy się przyglądać”, 2021, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-11-25/tarcza-antyinflacyjna-premier-kazdej-zlotowce-bedziemy-przygladac-sie-nie-dwa-a-trzy-razy/ (dostęp: 4.09.2022).
Teraz ruszy z kopyta!, b.d., https://www.skarbowcy.pl/blaster/extarticle.php?show=article&article_id=28049 (dostęp: 24.06.2022).
Terlecki: Niestety, popełniliśmy trochę błędów, 2022, https://dorzeczy.pl/opinie/251608/terlecki-pis-niestety-popelnilismy-troche-bledow.html (dostęp: 5.07.2022).
Teszner K., Polski Ład czy proceduralny bezład? Uwagi na tle zmian w procedurach kontrolnych (cz. 1), „Procedury Administracyjne i Podatkowe” 2021, nr 3.
Teszner K., Polski Ład czy proceduralny bezład? Uwagi na tle zmian w procedurach kontrolnych (cz. 2), „Procedury Administracyjne i Podatkowe” 2021, nr 4.
TVP nie odpuszcza. „Wiadomości” o „pseudoelitach” i „prorosyjskości opozycji”, 2022, https://wiadomosci.wp.pl/tvp-nie-odpuszcza-wiadomosci-o-psuedoelitach-i-prorosyjskosci-opozycji-6724995122650080a (dostęp: 5.07.2022).
Ura E., „Ucywilnianie” dotychczasowych stosunków służbowych funkcjonariuszy celnych w związku z reformą administracji celno-skarbowej – w kontekście zasady praworządności, „Przegląd Prawa i Administracji” 2018, nr 114, https://doi.org/10.19195/0137-1134.114.16
Ura E., Zatrudnienie funkcjonariuszy w administracji celno-skarbowej po reformie, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2021, t. 28, nr 4, https://doi.org/10.4467/25444654SPP.21.021.14263
Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej. Komentarz, red. L. Bielecki, A. Gorgol, Warszawa 2018.
Uzasadnienie modernizacji KAS 2023–2025, b.d., https://www.skarbowcy.pl/blaster/extarticle.php?show=article&article_id=28257 (dostęp: 11.09.2022).
Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu, List z okazji Dnia Krajowej Administracji Skarbowej z dnia 21 września 2020 r., 2020, https://www.poznan.uw.gov.pl/wydarzenia-archiwalne/list-z-okazji-dnia-krajowej-administracji-skarbowej (dostęp:10.07.2022).
Wiśniewski R., Etyka podatkowa, [w:] Prawo podatkowe. Teoria. Instytucje. Funkcjonowanie, red. B. Brzeziński, Toruń 2009.
Woltanowski T., Risks of Using „Language Relief” and Plain Language Principles in the Process of Applying Tax Law – Selected Issues, „Studies in Logic, Grammar and Rhetoric” 2021, vol. 66, no. 2, https://doi.org/10.2478/slgr-2021-0013
Wystąpienie ministra finansów Tadeusza Kościńskiego i Szefa KAS Magdaleny Rzeczkowskiej, 2022, https://www.youtube.com/watch?v=wQ9HlZjDVg0 (dostęp: 11.06.2022).
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2016.
Zirk-Sadowski M., Transformacja prawa podatkowego a jego wykładnia, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2004, nr 4.
Data wpływu: 12.07.2022 r. Data akceptacji: 3.10.2022 r.