Literackie i folklorystyczne paralele fresku z egzonarteksu katolikonu w Monasterze Rylskim

Abstrakt

Artykuł omawia relację ‘tekst ikonograficzny – tekst literacki – wiara ludowa’, ilustrowaną kilkoma artefaktami należącymi do różnych sfer kulturowych: freskiem odrodzeniowym, kilkoma utworami pseudokanonicznymi będącymi w użytku liturgicznym, jak też zapisami folklorystycznymi świadków angelofanii podczas nabożeństwa. Przeanalizowana została kompozycja fresku „Aniołowie zapisują imiona wchodzących i wychodzących z cerkwi” z otwartego narteksu katolikonu Monasteru Rylskiego w Bułgarii (1846 r.) w porównaniu z innymi postbyzantyńskimi freskami z tej liminalnej części świątyni prawosławnej, tekstami kanonicznymi (opowiadania z Paterykonu, Cuda Przenajświętszej Bogurodzicy S. Bakaczicia), pseudokanonicznymi (ludowe komentarze do liturgii), pieśni ludowe oraz memoraty o angelofaniach podczas nabożeństwa z terytorium południowej Bułgarii. Przeanalizowany materiał jest ilustracją tezy, iż późnośredniowieczna i odrodzeniowa kultura Słowian bałkańskich (XVI–XIX w.) stanowi złożony zespół współoddziałujących tekstów literackich, ikonograficznych i folklorystycznych, tworzących wspólną wizję świata i zbawienia.