Sposób postrzegania przeszłości jako światło dla μελέτη θανάτου. Przyczynek z odniesieniem do myśli parmenidesa z elei (B3)
DOI:
https://doi.org/10.18778/1689-4286.44.08Słowa kluczowe:
przeszłość, śmierć, istnienie, μελέτη θανάτου, ἄσκησιςAbstrakt
Celem mojego artykułu jest przedstawienie refleksji na temat związku między sposobem istnienia przeszłości (tym, jak wolno ją postrzegać) a podejściem do umierania oraz śmierci. Leżąca u podstaw moich rozważań interpretacja Platońskich słów „μελέτη θανάτου” (Fedon, 81 a) w zestawieniu z Parmenidejskim „τὸ γὰρ αὐτὸ νοεῖν ἐστίν τε καὶ εἶναι” (Περί φύσεως, B3) wydaje się dozwolonym i korzystnym intelektualnie rezultatem spojrzenia na te wyimki w świetle ἄσκησις: filozofii pojmowanej jako sposób rozumnego życia-umierania. Jednym z ważnych przesłań filozofii starożytnej zdaje się pogląd, że to, o czym da się pomyśleć, musi istnieć. Wówczas — jako że myślenie (wspominanie) o tym, co wydarzone, jawi się rzetelniejsze niż przewidywanie tego, co dopiero się zdarzy — należy przydać przeszłości odmienny status ontyczny aniżeli przyszłości. Jeśli zaś sięgnąć, dla przykładu, po współczesną teorię rosnącego wszechświata (C. D. Broad; growing [block] universe theory), wtedy wolno — być może — uznać czyjąś śmierć za kolejną warstwę jego istnienia, nie destruującą warstw poprzednich. Pozwala to zmienić postrzeganie przyszłego bądź aktualnego „braku” osoby zmarłej, jak i nieuniknionego zbliżania się (do) śmierci.
Bibliografia
Abramowiczówna, Z. (1962). Słownik grecko-polski, t. 3. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Albert, K. (1991). O Platońskim pojęciu filozofii. Warszawa: IFiS PAN.
Zobacz w Google Scholar
Arystoteles (2003). O powstawaniu i niszczeniu (tłum. L. Regner). W: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 2 (ss. 340–424). Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Broad, C. D. (1923). Scientific Thought. London: Kregan Paul, Trench, Trubner & Co., Ltd.
Zobacz w Google Scholar
Colli, G. (1992). Narodziny filozofii. Warszawa – Kraków: Res Publica & Oficyna Literacka.
Zobacz w Google Scholar
Domański, J. (1996). Metamorfozy pojęcia filozofii. Warszawa: IFiS PAN.
Zobacz w Google Scholar
Hadot, P. (2003). Filozofia jako ćwiczenie duchowe. Warszawa: Aletheia.
Zobacz w Google Scholar
Heidegger, M. (2007). Bycie i czas. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Homer. Iliada. Za: http://www.perseus.tufts.edu. (dostęp: 23 lutego 2019 r.).
Zobacz w Google Scholar
Jaeger, W. (2001). Paideia. Formowanie człowieka greckiego. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Zobacz w Google Scholar
Jonas, H. (1993). Zmiana i trwałość. O podstawach rozumienia przeszłości. Warszawa: IFiS PAN.
Zobacz w Google Scholar
Jurewicz, O. (2015). Słownik grecko-polski. Warszawa: Sub Lupa.
Zobacz w Google Scholar
Kirk, G. S., Raven, J. E. (1971). The Presocratic Philosophers. A Critical History with a Selection of Texts. Cambridge: University Press.
Zobacz w Google Scholar
Kubok, D. (2004). Prawda i mniemania. Studium filozofii Parmenidesa z Elei. Katowice: wyd. UŚ.
Zobacz w Google Scholar
Liddell, H. G., Scott, R. (1883). A Greek-English Lexicon, Seventh Edition. New York: Harper & Brothers, Franklin Square.
Zobacz w Google Scholar
Lutosławski, W. (2004). Metafizyka. Drozdowo: Muzeum Przyrody w Drozdowie.
Zobacz w Google Scholar
Mrówka, K. (2012). Parmenides. Ścieżka prawdy. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Platon (2017). Φαίδων/Fedon (tłum. R. Legutko). Kraków – Warszawa: Ośrodek Myśli Politycznej, PIW, Teologia Polityczna.
Zobacz w Google Scholar
Platon (1999). Fedon (tłum. W. Witwicki). W: Platon, Dialogi, t. I (ss. 611–714). Kęty: Antyk.
Zobacz w Google Scholar
Platon (1999). Sofista (tłum. W. Witwicki). W: Platon, Dialogi, t. II (ss. 431–500). Kęty: Antyk. (Wersja gr. za: http://www.perseus.tufts.edu. (dostęp: 23 lutego 2019 r.)).
Zobacz w Google Scholar
Platon (1999). Teajtet (tłum. W. Witwicki). W: Platon, Dialogi, t. II (ss. 323–430). Kęty: Antyk. (Wersja gr. za: http://www.perseus.tufts.edu. (dostęp: 23 lutego 2019 r.)).
Zobacz w Google Scholar
Popper, K. (2006). Czy księżyc może rzucić światło na drogi Parmenidesa? Studia
Zobacz w Google Scholar
Philosophica Wratislaviensa, vol. I, fasc. 1, ss. 161–168.
Zobacz w Google Scholar
Severino, E. (2005). Powrót do Parmenidesa. Warszawa: IFiS PAN.
Zobacz w Google Scholar
Tatarkiewicz, W. (1981). Historia filozofii, t. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Tischner, J. (2012). Filozofia dramatu. Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar
Wandowicz, M. (2018). Hermeneutyka i ἄσκησις. O żywotności Platońskiej μελέτης θανάτου. Przestrzenie Teorii, 30 (2018), ss. 277–288.
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2018.30.14
Wesoły, M. (1992). Parmenides — «czcigodny i straszny zarazem». W: G. Kotlarski, R. Kozłowski (red.), Człowiek i społeczeństwo w refleksji filozoficznej (ss. 225–237). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zobacz w Google Scholar
Wesoły, M. (2001). Parmenides z Elei — physikos. Przegląd Filozoficzny, 2 (2001), ss. 59–85.
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.